Το πώς η γνώση και γενικότερα η πληροφόρηση επηρεάζεται από τους τρόπους μετάδοσής της είναι ένα σημαντικό και πολυσυζητημένο πρόβλημα, που παίρνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με τα μέσα (τις τεχνολογίες) και την εποχή της μετάδοσης. Οι δέκα μελέτες που φιλοξενούνται στον τόμο φιλοδοξούν να φωτίσουν το ζήτημα, εντάσσοντάς το στο χρονικό φάσμα που εκτείνεται από την μινωική εποχή ως την ύστερη αρχαιότητα και προσεγγίζοντάς το μέσα από μια πλούσια θεματολογία: τη διδασκαλία στη μυκηναϊκή και ομηρική εποχή, τα αθηναϊκά λαίκά δικαστήρια, την ιατρική της κλασσικής αρχαιότητας, το ρόλο των δρόμων στη διατήρηση της μνήμης στην αρχαιότητα, την απόκρυφη γνώση των πρώτων χριστιανών, την βυζαντινή ονειροκριτική, τα ανέκδοτα, τους μύθους, τις αφηγήσεις και τα κείμενα της αρχαιότητας.

Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται πέντε κρίσιμα δοκίμια του Βάλτερ Μπένγιαμιν στα οποία παρουσιάζεται -και ουσιαστικά ολοκληρώνεται- η πρωτότυπη και ιδιοσυγκρασιακή του φιλοσοφία της γλώσσας, μια φιλοσοφία ελάχιστα συστηματική, ωστόσο βαθιά ενορατική, η οποία επηρέασε αποφασιστικά τη σκέψη της Σχολής της Φραγκφούρτης και προανήγγειλε κρίσιμες θεωρητικές καινοτομίες του αιώνα μας. Τα δοκίμια αυτά είναι «Για τη γλώσσα εν γένει και τη γλώσσα του ανθρώπου», «Το έργο του μεταφραστή», «Για τη μιμητική ικανότητα», «Η γένεση της αλληγορίας» και «Ο αφηγητής»- όλα αυτοτελή γραπτά, εκτός από τη «Γένεση της αλληγορίας» που ανήκει στο τρίτο μέρος του νεανικού του έργου Οι πηγές του Γερμανικού Δράματος.

Η έντονη ενασχόληση σημαντικών φιλοσόφων και ιστορικών της φιλοσοφίας με τα κείμενα του Μαρξ, έπειτα από τις αλλαγές που συντελέστηκαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αποδεικνύει το αυξανόμενο ενδιαφέρον των σύγχρονων στοχαστών για τη σκέψη που σφράγισε τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια. Κύριο μέλημα, της μελέτης του Μπαλιμπάρ είναι να καταδειχθεί ότι ο Μαρξ είναι επίκαιρος συγγραφέας και ότι η σημασία του έργου του για τη φιλοσοφία είναι τώρα μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά.

Το βιβλίο συμβάλλει στην εκπόνηση μιας συνεκτικής εναλλακτικής στρατηγικής απέναντι στη νεοφιλελεύθερη διαχείριση των σύγχρονων κοινωνιών διεθνώς. Η κατανομή των κοινωνικών πόρων και η ανακατανομή κοινωνικού εισοδήματος δεν είναι τεχνικά ζητήματα, κοινωνικώς άχρωμα, υπαγόμενα στην αρμοδιότητα τεχνοκρατών της οικονομίας και της εξουσίας. Είναι κατ' εξοχήν πολιτικά διακυβεύματα, αφού αφορούν σε συσχετισμούς και συμφέροντα μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών τάξεων. Αναφέρονται σε ζητήματα συνολικής διευθέτησης της κοινωνίας, άρα ανασύρουν στην επιφάνεια του δημόσιου βίου το «κοινωνικό ζήτημα». Ως τέτοια, θέτουν επιτακτικώς το ζήτημα της ευθύνης της πολιτικής και της ηθικής της ποιότητας. Αξιώνουν ακόμη το δημοκρατικό πρωτείο της πολιτικής έναντι της οικονομίας. Θέτουν στο επίκεντρο του κοινωνικού βίου τον άνθρωπο ως πολίτη αλληλέγγυο με την κοινότητά του, με την οικουμένη, με τις γενιές του μέλλοντος. Ανασυσταίνουν, επομένως, τη διάκριση Δεξιάς και Αριστεράς. Ο Κώστας Σταμάτης είναι καθηγητής φιλοσοφίας και μεθοδολογίας του δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ο πολυσέλιδος αυτός τόμος επιχειρεί να προσφέρει στον Έλληνα αναγνώστη μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εποπτεία του πεδίου στο οποίο αρθρώνονται οι σχέσεις Φύσης, Κοινωνίας και Πολιτικής και έτσι καλύπτει ένα σημαντικό κενό της σύγχρονης ελληνικής βιβλιογραφίας. Τα κείμενα από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη συζήτηση, αναφέρονται στις φιλοσοφικές παραδόσεις που έχουν επηρεάσει την αντίληψή μας για τη σχέση φύσης και κοινωνίας, στην ιστορία και τα ρεύματα της «πράσινης πολιτικής σκέχης» και στις κονστρουκτιβιστικές και κριτικές προσεγγίσεις της οικολογίας.

Στο βιβλίο παρουσιάζονται σύγχρονοι προβληματισμοί για τη διδασκαλία της ιστορίας στην εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, με ιδιαίτερη έμφαση στο δημοτικό σχολείο. Αναλύονται οι μεταβολές στους στόχους που θέτουν στο μάθημα οι κρατικές πολιτικές στην Ελλάδα, όπως προκύπτουν από τη διαχρονική εξέταση των αναλυτικών προγραμμάτων, και θίγεται το ζήτημα του «εθνοκεντρισμού» της σχολικής ιστορίας. Διερευνώνται οι αφετηρίες και οι συνέπειες της ταύτισης του μαθήματος με την καλλιέργεια της «φιλοπατρίας», ενώ συγχρόνως παρακολουθούνται οι νεότεροι προβληματισμοί για τη σημασία των εγχειριδίων καθώς και τις σύγχρονες κριτικές για την ελληνική εκδοχή τους. Παρουσιάζεται η σύγχρονη συζήτηση, τόσο σε ελληνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τις κατευθύνσεις της σχολικής ιστορίας. Η Έφη Αβδελά είναι καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Ο τόμος περιλαμβάνει παλαιότερα και σύγχρονα κείμενα σχετικά με την παδική ηλικία από το χώρο της κοινωνιολογίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της κοινωνικής ιστορίας και της ψυχανάλυσης. Τα κείμενα, τα περισσότερα από τα οποία μεταφράζονται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, οργανώνονται σε έξι ενότητες α. παιδική ηλικία: από την επινόηση στην «εξαφάνιση» β. χρόνος και ηλικία γ. απέναντι στον κόσμο των ενηλίκων δ. πώς γεννιέται η παιδική ταυτότητα ε. μεγαλώνοντας σε άλλους πολιτισμούς στ. κοινωνικός έλεγχος και δικαιώματα. Στην εισαγωγή η επιμελήτρια παρουσιάζει τα ζητήματα που η μελέτη της παιδικής ηλικίας θέτει για την κοινωνική θεωρία και προσφέρει στον αναγνώστη ένα συνδετικό ιστό μεταξύ των κειμένων.

Ο τόμος περιλαμβάνει παλαιότερα και σύγχρονα κείμενα κλασικών της θεωρίας των επιστημών, που εκπροσωπούν τις κυριότερες σχολές της. Η αξία της έκδοσης έγκειται στο ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται αυτοτελή κείμενα, που δίνουν μια συνολική εικόνα της πορείας και των σημερινών αναζητήσεων στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης. Η εισαγωγή του επιμελητή δίνει ένα σύντομο διάγραμμα της εξέλιξης της επιστημολογίας, βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει τις διαφορές μεταξύ της αγγλοσαξωνικής, της γαλλικής και της γερμανικής προβληματικής και τα θέματα που έχουν μέχρι σήμερα τεθεί. Παρουσιάζει ακόμη συνοπτικά τα 19 κείμενα του τόμου, εντοπίζοντας τα βασικά τους σημεία και τις διαφορές τους.

Το έργο του Ορφ αποτελεί τη βασική αναφορά των μουσικοκινητικών και μουσικοπαιδαγωγικών δραστηριοτήτων. Η συνοπτική εργασία του Ν. Τσαφταρίδη ασχολείται με τον τρόπο λειτουργίας και χρήσης του παιδαγωγικού έργου του Ορφ. Εξετάζει την λεγόμενη «στοιχειοδομική» μουσική και τις προσαρμογές που έγιναν στην δουλειά του Ορφ ώστε να χρησιμοποιηθούν ως παιδαγωιγκό υλικό σε χώρες διαφορετικές από την προέλευση του μεγάλου μουσικού. Στο βιβλίο αναλύονται συγκριτικά τραγούδια που χρησιμοποιήθηκαν στην γερμανική, αγγλική και ελληνική έκδοση του εκπαιδευτικού έργου του Ορφ, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα αναφορικά με τις αρχές εφαρμογής της διδασκαλίας που συνδυάζει τη μουσική με την κίνηση και το λόγο. Το βιβλίο κλείνει με ένα εξαιρετικά χρήσιμο γλωσσάρι μουσικών όρων. Ο Νικόλας Τσαφταρίδης διδάσκει Μουσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Το βιβλίο του Βασίλη Κάλφα παραμένει μία από τις σημαντικότερες ελληνικές συμβολές στη σύγχρονη επιστημολογική συζήτηση. Ο συγγραφέας παρουσιάζει συστηματικά την εξέλιξη της φιλοσοφίας της επιστήμης από το Λογικό θετικισμό στον Πόπερ, τον Λάκατος, τον Κουν, τον Πάτναμ και τον Λαουντάν. Η παρουσίαση αυτή είναι γραμμένη με τρόπο που από τη μια να είναι κατανοητός στον αναγνώστη που ενδιαφέρεται για παρόμοια θέματα και από την άλλη να αποτελεί για τον ειδικό ερευνητή πηγή χρήσιμων πληρφοριών και πρωτότυπων επιχειρημάτων. Ο συγγραφέας παρακολουθεί την εξέλιξη της διένεξης γύρω από την έννοια της «προόδου» και προτείνει μια πρωτότυπη και επίκαιρη ανάγνωση της στροφής προς μια νέα, ορθολογική θεμελίωση της επιστήμης. Ο Βασίλης Κάλφας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Μια πρόταση εισαγωγής στις Σκέψεις του Πασκάλ, σύμφωνα με την οποία, το παράξενο και ξακουστό αυτό βιβλίο εξετάζεται από τη σκοπιά της εκδοτικής του περιπέτειας. Στην προοπτική αυτή, ο αναγνώστης των Σκέψεων διαπιστώνει ότι το βιβλίο που διαβάζει είναι αποτέλεσμα κατασκευής και ότι στην κατασκευή αυτή πρέπει να αναζητηθεί το νόημά του. Στο μέτρο που οι προηγούμενες διαπιστώσεις ισχύουν, οι Σκέψεις του Πασκάλ θέτουν, ήδη από τον 17ο αιώνα, ερωτήματα που σχετίζονται με τον συγγραφέα, το έργο και τον αναγνώστη τα οποία βρίσκονται στη πρώτη γραμμή των φιλοσοφικών αναζητήσεων της εποχής μας: τα ερωτήματα του νοήματος και της ερμηνείας. Ο Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.