Η εργασία αυτή επικεντρώνεται στα κείμενα του Λουί Αλτουσέρ που ο ίδιος δημοσίευσε κατά τη δεκαετία του 1960 και τα οποία κατανοήθηκαν ως προσπάθεια άρθρωσης ενός δομιστικού μαρξισμού. Ο Γιώργος Φουρτούνης, αποκωδικοποιώντας ορισμένες υπαινικτικές υποδείξεις του ίδιου του Αλτουσέρ σχετικά με τον καθοριστικό ρόλο της φιλοσοφίας του Σπινόζα στο εγχείρημά του, επιχειρεί να αναδείξει αυτό το σώμα κειμένων ως επεξεργασία ενός ετερόδοξου, σπινοζικού δομισμού, διερευνώντας τις κομβικές συναφείς έννοιες της δομής, της ιδεολογίας και του υποκειμένου διά της αναφοράς στις σπινοζικές κατηγορίες της εμμένειας και του φαντασιακού. Το όλο επιχείρημα αποσκοπεί σε μια νέα κατανόηση της αλτουσεριανής φιλοσοφίας που αποκλίνει από ορισμένους κοινούς τόπους του κριτικού σχολιασμού. Προς τούτο, ο συγγραφέας θα προσφύγει στην προβληματική της αποδόμησης του Ζακ Ντερριντά, και ειδικότερα στην κριτική του προς την κλασική δομιστική σκέψη, υποστηρίζοντας τη δυνατότητα σύγκλισης της σπινοζικής εμμένειας και του αλτουσεριανού δομισμού με τη ντερριντιανή αποδομητική στρατηγική, κατ’ αντίθεση προς μια ευρεία οικογένεια κριτικών αναγνώσεων, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης του ίδιου του Ντερριντά.

Έχει ειπωθεί ότι η σχέση του Φουκώ με την Αριστερά συνίσταται στο ότι είναι ο στοχαστής των «νέων κοινωνικών κινημάτων». Σίγουρα η μη οικονομιστική προσέγγιση της εξουσίας από τον Φουκώ «έδωσε φωνή» σε αιτήματα και κινήματα ο χαρακτήρας των οποίων δεν είναι κυρίως οικονομικός. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να αποδεχτούμε γι’ αυτά τα κινήματα τον τερατωδώς αποπροσανατολιστικό χαρακτηρισμό «μετα-υλιστικά». Η προσέγγιση του Φουκώ είναι υλιστική χωρίς να είναι οικονομιστική, ακριβώς επειδή καταδεικνύει την πολιτική σημασία μιας υλικότητας που δεν έχει κυρίως οικονομικό χαρακτήρα και που αναφαίνεται στους αγώνες των «νέων» κινημάτων.Ωστόσο η πολιτική συμβολή του Φουκώ στην Αριστερά είναι τουλάχιστον το ίδιο σημαντική και προς μια άμεσα αντι-καπιταλιστική κατεύθυνση. Η αποφυγή του οικονομικού αναγωγισμού μάς επιτρέπει να δούμε τον καπιταλισμό ως ένα όχι σκέτα οικονομικό σύστημα αλλά ως ένα σύστημα εξουσίας. Αν η οικονομία είναι όντως κυρίαρχη, αυτό δεν οφείλεται στο ότι παντού και πάντα η οικονομία είναι καθοριστική (έστω «σε τελευταία ανάλυση»), αλλά στο ότι στη νεοτερικότητα, από τη Βιομηχανική Επανάσταση κι έπειτα, ο καπιταλισμός είναι το ισχυρότερο σύστημα εξουσίας. Στην εποχή του νεοφιλελεύθερου, δηλαδή του γυμνού πλέον καπιταλισμού, η πρωτοκαθεδρία της οικονομίας, για την Αριστερά, δεν πρέπει να είναι μια αναλυτική ή οντολογική αρχή, αλλά μια πολιτική κατάσταση που πρέπει επί τέλους να ανατραπεί.

Τι κρύβεται πίσω από τις γεύσεις ενός τηλεοπτικού διαγωνιστικού παιχνιδιού μαγειρικής για παιδιά; Ποια άρρητα μηνύματα διατρέχουν τη φαινομενικά ουδέτερη ενασχόληση με τη μαγειρική; Ποιες γνώσεις προκρίνονται, και ποιες δεξιότητες πριμοδοτούνται; Τι είδους διαπροσωπικές σχέσεις προάγονται και ποιος τρόπος ζωής εξυμνείται; Ποιες μορφές υποκειμενικότητας καλλιεργούνται και ποιες προσδοκίες περί παιδικής ηλικίας διατυπώνονται;Ποιες μορφές ελέγχου ασκούνται και ποιες πειθαρχίες επιβάλλονται με πρόσχημα τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την απελευθέρωση από τα τετριμμένα; Αυτά είναι μερικά από τα κύρια ερωτήματα τα οποία εξετάζει το βιβλίο, αναζητώντας τους παιδαγωγικούς λόγους και τις παιδαγωγικές πρακτικές που υιοθετεί το τηλεοπτικό παιχνίδι προκειμένου «οι μικροί μάγειρες» να μυηθούν στην εστιατορική μαγειρική. Όπως όμως διαπιστώνεται, η ενασχόληση με τη μαγειρική γίνεται το όχημα για να εξοικειωθούν τα παιδιά όχι μόνο με την παρασκευή «ξεχωριστών» πιάτων, αλλά και με την αναγκαιότητα της πρώιμης εξειδίκευσης και τις προσταγές μιας εργασιακής κουλτούρας, στο επίκεντρο της οποίας είναι η ατομικότητα, ο ανταγωνισμός, η αποδοτικότητα, η υπέρβαση των προσωπικών ορίων, η μέγιστη αξιοποίηση του χρόνου και η προσαρμοστικότητα. 

Για ποιους λόγους αναζητούμε τη γνώση; Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη γνώση μας για κάτι από την αληθή πεποίθησή μας γι’ αυτό; Πώς δικαιολογούμε γιατί πιστεύουμε σε κάτι και όχι σε κάτι άλλο; Η παρούσα εργασία στοχεύει στη διερεύνηση ζητημάτων που αφορούν την επιστημική δικαιολόγηση των πεποιθήσεων στο πλαίσιο της αναλυτικής επιστημολογίας. Η παραδοσιακή γνωσιοθεωρία επιχειρεί την εννοιολογική ανάλυση της φύσης της γνώσης ως αληθούς και δικαιολογημένης πεποίθησης. Πώς επιχειρεί η σύγχρονη γνωσιοθεωρία να αποφύγει το μύθο του θεμελίου, την αποκλειστικότητα του κριτηρίου της συνοχής ή το σχετικισμό του πλαισίου; Η θέση της έρευνας αυτής είναι ότι η κεντρική ιδέα ενός κανονιστικού ορισμού για την επιστημική δικαιολόγηση δεν μπορεί παρά να συναρτάται με το πρόβλημα του Μένωνος, καθώς και με την επιστημική αξία της αλήθειας, η οποία συνιστά την κύρια ρυθμιστική αρχή και το τέλος του δικαιολογητικού εγχειρήματος της γνώσης.

Πέντε ζωηρά επεισόδια, μη τυπικές μορφές ζωής, στο βαρδάριο-παραβαρδάριο σκηνικό της Θεσσαλονίκης, τέλη της δεκαετίας του ’50 - αρχές της δεκατίας του ’60, ξετυλίγονται το ένα μετά το άλλο στο Πρώτο Μέρος του βιβλίου. Για να δώσουν τη σκυτάλη σε μια πέρα για πέρα τυπική συνέχεια: τη στοιχειώδη λογική του Δεύτερου Μέρους, με τους αφηρημένους κανόνες που είχαν, κατά βάθος, υπόψη τους οι επί σκηνής ήρωες και ηρωίδες εκείνης της επεισοδι(α)κής πραγματικότητας, κατά τις λεκτικές, και όχι μόνο, αντιδράσεις τους. Ζωντανή δράση και άκαμπτοι κανόνες σε διαλεκτική συνάντηση; Ναι, ακριβώς. Το μη τυπικό Πρώτο Μέρος και το τυπικό Δεύτερο δίνουν τις συνιστώσες μιας διαρκούς ζύμωσης πάνω στο τραπέζι της σήμανσης. Με το Τρίτο, και τελευταίο, Μέρος του βιβλίου να βγάζει πια εντελώς στο φανερό την κοινή τους συνισταμένη. Το παιχνίδι. Μαζί του και τον φρόνιμο πρωταγωνιστή. Τον άνθρωπο. Που δεν έχει πάψει ούτε στιγμή, από καταβολής του στον κόσμο, να «ζυμώνει» -παίζει αυτό που χαρακτηρίζει ένα παιχνίδι είναι η μη προβλέψιμη εξέλιξη βάσει κανόνων, ο συγγραφέας μιλώντας μας γι' αυτό, στήνει σιωπηλά το δικό του: ένα απρόβλεπτο, αναλογικό Πρώτο Μέρος και ένα μαθηματικά προβλέψιμο, ψηφιακό Δεύτερο Μέρος κατεβαίνουν να συναντηθούν στο αφηγηματικό του γήπεδο· για να ακολουθήσει ο παιγνιώδης συμψηφισμός τους σ' ένα μάλλον αναπάντεχο Τρίτο Μέρος. Ο ίδιος ανεβαίνει στις κερκίδες για να παρακολουθήσει από εκεί την εξέλιξη, συνδιαλεγόμενος μαζί μας. Χωρίς να αξιώνει ιδιαίτερες γνώσεις από πλευράς μας πάνω στη γλωσσολογία, τη μαθηματική λογική, την ψυχανάλυση, την ιστορία του πολιτισμού, την κοινωνιολογία ή τη φιλοσοφία. Αυτό που χαρακτηρίζει ένα παιχνίδι είναι η μη προβλέψιμη εξέλιξη βάσει κανόνων, ο συγγραφέας μιλώντας μας γι' αυτό, στήνει σιωπηλά το δικό του: ένα απρόβλεπτο, αναλογικό Πρώτο Μέρος και ένα μαθηματικά προβλέψιμο, ψηφιακό Δεύτερο Μέρος κατεβαίνουν να συναντηθούν στο αφηγηματικό του γήπεδο· για να ακολουθήσει ο παιγνιώδης συμψηφισμός τους σ' ένα μάλλον αναπάντεχο Τρίτο Μέρος. Ο ίδι

Μπορεί να διασωθεί η κριτική πρόθεση του Ρουσσώ χωρίς να υιοθετηθεί το ολοκληρωτικό του νεύμα; Είναι δυνατός ο εμβολιασμός του αιρετικού έναντι της αναγωγής του σε κανόνα; Μπορεί να διασωθεί η κριτική πρόθεση του Ρουσσώ χωρίς να υιοθετηθεί το ολοκληρωτικό του νεύμα; Είναι δυνατός ο εμβολιασμός του αιρετικού έναντι της αναγωγής του σε κανόνα; Η απάντηση δεν βρίσκεται ούτε στην εκλεκτική πρόσληψη του ρουσσωικού έργου, ούτε όμως στην ισοπεδωτική του δεξίωση ως αρμονικού όλου. Συνεπής στην εμπειρία από την οποία λαμβάνει την αφετηρία της, η ρουσσωική σκέψη εμφανίζεται παραδόξως εκεί όπου δεν δεσμεύεται από την απαίτηση της συνέπειας. Η αντίσταση του απελευθερωτικού περιεχομένου στον καταναγκασμό της φόρμας εκπροσωπείται από την ίδια τη μορφή της παραδοξολογίας. Στη διερεύνηση της σημασίας των ρουσσωικών παραδόξων στην πολιτική φιλοσοφία και στη θεωρία του πολιτισμού είναι αφιερωμένη η παρούσα μελέτη.

Τι είναι ποίηση; Ο Ρόμαν Γιάκομπσον (8197-1982) ταξίδεψε μ'αυτή την ερώτηση από τη Μόσχα της Οκτωβριανής Επανάστασης στην Πράγα του Μεσοπολέμου κι από εκεί, ξεφεύγοντας από τη μέγγενη του ναζισμού, μέσω Σκανδιναβίας στη Νέα Υόρκη και τέλος, στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, στη Βοστώνη. Σ'αυτό το περιπετειώδες ταξίδι από την Ανατολή προς τη Δύση, ο ρώσος γλωσσολόγος έσπειρε το σπόρο ενός πνευματικού κινήματος που σημάδεψε τον εικοστό αιώνα. Για ένα μεγάλο μέρος του αιώνα, ο δομισμός κατέστη το κυρίαρχο παράδειγμα των ανθρωπιστικών σπουδών που ήθελαν να γίνουν επιστήμες του ανθρώπου.νάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη των μοντέρνων καιρών διαμορφώθηκε μια νέα ποιητική. Με την εποπτεία ενός σημερινού γλωσσολόγου και με τους περιορισμούς της εποπτείας του, το βιβλίο παρακολουθεί την πορεία και αναδιφεί τους όρους της διαμόρφωσης του κινήματος και της μετάπλασής του μέσα σ' αυτό που ονομάστηκε μεταμοντέρνο. Στην προοπτική μιας ιστορίας των ιδεών, ιχνηλατεί τις συναντήσεις μέσα στον αιώνα της ερώτησης Τι είναι ποίηση; με την ερώτηση Τι είναι γλώσσα; που γίνονται στη σκιά πιο φοβερών ερωτημάτων για την ανθρώπινη κατάσταση.

Η μπεκετική λογοτεχνία τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει εξελιχθεί σε πεδίο κριτικής διαμάχης. Η διαμάχη αυτή ανέδειξε τα χαρακτηριστικά στοιχεία της αμφισημίας, της παραδοξολογίας, των αντιθέσεων, του γλωσσικού παιχνιδιού. Στη σύγχρονη προσέγγιση τα στοιχεία αυτά τεκμηριώνουν τον ακατονόμαστο χαρακτήρα της θεατρικής παραγωγής του Μπέκετ. Η Μάρω Γερμανού εξετάζει στα έργα Περιμένοντας τον Γκοντό και Τέλος του παιχνιδιού την αναβολή του τέλους και την κυριαρχία της επανάληψης σε σχέση με τις τεχνολογίες της εξουσίας που επιβάλλουν μια αξιωματική αλήθεια και μια χαλιναγωημένη υποκειμενικότητα. Η Μάρω Γερμανού εξετάζει στα έργα Περιμένοντας τον Γκοντό και Τέλος του παιχνιδιού την αναβολή του τέλους και την κυριαρχία της επανάληψης σε σχέση με τις τεχνολογίες της εξουσίας που επιβάλλουν μια αξιωματική αλήθεια και μια χαλιναγωημένη υποκειμενικότητα. Στο μονολογικά έργα αναδεικνύει την αναίρεση του συμβατικού δραματικού μονολόγου ως μέσου αυτοεξέτασης και αυτογνωσίας. Τα θεατρικά πλάσματα του Μπέκετ επιδιώκουν να περάσουν τον χρόνο τους, να αντισταθούν στην επιβολή μιας προδιαγεγραμμένης ταυτότητας ή να βρουν τη λύτρωση από τον καταναγκασμό της αλήθειας. Στα έργα που εξετάζονται στο τρίτο κεφάλαιο, ο Μπέκετ αποσυνδέει το σώμα από τη φωνή, καθιστώντας αναπάντητο το ερώτημα «ποιος ή ποια μιλά;».Στα έργα που εξετάζονται στο τρίτο κεφάλαιο, ο Μπέκετ αποσυνδέει το σώμα από τη φωνή, καθιστώντας αναπάντητο το ερώτημα «ποιος ή ποια μιλά;».

Ο Καρλ Σμιτ είναι αναμφισβήτητα μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της πολιτικής φιλοσοφίας του 20ού αιώνα. Συνήθως οι ερευνητές στέκονται στη συμμετοχή του στο ναζιστικό καθεστώς και υπ' αυτό το πρίσμα σχολιάζουν και ερμηνεύουν τα κείμενά του. Αντίθετα, τα τρία δοκίμια του Γρηγόρη Ανανιάδη αναδεικνύουν όχι μόνο την αξία της θεωρητικής του εργασίας αλλά και την επικαιρότητα των κεντρικών εννοιών του. Ο παρών τόμος αποτελεί μια εξαιρετικά χρήσιμη και πρωτότυπη συνεισφορά στην πολιτική θεωρία τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές πλαίσιο. Οι έννοιες που με απαράμιλλη μαεστρία λάξευσε ο Schmitt -από τον κορμό όχι μόνο της ευρωπαϊκής νομικής παράδοσης αλλά και της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της λογοτεχνίας- για να σκεφτεί την κρίση της εποχής του αντέχουν στο χρόνο και αποδεικνύουν τη γονιμότητά τους καθώς πολλαπλασιάζονται διεθνώς εκείνοι που, ορμώμενοι από τις πλέον διαφορετικές αφετηρίες, ανατρέχουν σ'αυτές για να σκεφτούν την κρίση της δικής μας εποχής. [...] Όποιος, δε, αρνείται να αντιμετωπίσει τα ερωτήματα αυτά, αρνείται κατ' ουσίαν να πάρει το ρίσκο και να σκεφτεί πολιτικά.

Στην ανά χείρας συλλογή άρθρων πραγματοποιείται μια ανθολόγηση προσωπικών αναφορών, η οποία διέπεται από την εκ των υστέρων διαδικασία, όπου το πρόθεμα ψυχο-(ανάλεκτα) υποδηλώνει τη διαδρομή του συγγραφέα στα ποικίλα πεδία που η επιθυμία του συνάντησε τη συγκυρία καθορίζοντας έτσι μια προσωπική διαδρομή. Σε αυτά τα πεδία αναφέρονται κατά κύριο λόγο άρθρα, τα οποία πραγματεύονται ποικίλα θέματα της ψυχαναλυτικής θεωρίας και πρακτικής, με ιδιαίτερο τονισμό στις σχέσεις της Ψυχανάλυσης με την ιστορία και την κοινωνία. O κεντρικός άξονας αυτού του προβληματισμού καταγράφει ποικίλες επιστημολογικές ή και μεθοδολογικές αναζητήσεις για τη σύγχρονη Ψυχανάλυση, αλλά και ανάγκη το όλο θέμα να αναλύεται σε αναφορά με την ιστορία της Eλλάδας. Πέραν τούτου, συναντάμε κάποιες επεξεργασίες σχετικά με τη σημασία της μελέτης του κεντρικού εργαλείου της Ψυχανάλυσης, που είναι η Γλώσσα. Eν κατακλείδι, υπαινικτικά αναφέρονται κάποια θέματα επικαιρότητας, ως δείγμα της κοινωνικής ορατότητας του ψυχαναλυτή μέσα στην εποχή του και την κοινωνία του.

Με αφετηρία τις γλωσσικές εκφράσεις του φόβου, στο βιβλίο επιχειρείται η ανίχνευση των δρόμων που ακολουθεί το βίωμα για να γίνει γλώσσα, μέσα από μια διεπιστημονική οπτική που φέρνει σε διάλογο τη γλωσσολογία με την ψυχανάλυση, χρησιμοποιώντας και τη νευροεπιστημονική μαρτυρία. Αυτή η εξαιρετικά πρωτότυπη, για τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, σύνθεση ρίχνει νέο φως σε χώρους της γλώσσας όπως η σύνταξη, οι οποίοι παραδοσιακά θεωρούνταν «αμόλυντοι» από το βίωμα και το συναίσθημα, ενώ αναδεικνύει τη μεταφορά ως τον κατεξοχήν γλωσσικό χώρο όπου ο ψυχισμός εγγράφει το δικό του νόημα.