Γιώργος Φαράκλας
< πίσω στους Συγγραφείς

Μολονότι ο Προυντόν δεν κατέχει πλέον τη θέση αυτή, τον 19ο αιώνα θεωρούνταν, και πιθανόν να ήταν, ο επιδραστικότερος θεωρητικός της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής παράταξης. Η επανεμφάνιση στον σύγχρονο θεωρητικό αλλά και τον δημόσιο λόγο μιας σειράς εννοιών και ιδεών, όπως φεντεραλισμός, αμοιβαιότητα, αποκέντρωση, πλουραλισμός, εξισορρόπηση και ριζοσπαστική μεταρρύθμιση, κάνουν απαραίτητη την εκ νέου εξέταση και αξιολόγηση του έργου αυτού του σπουδαίου, αλλά και αντιφατικού, στοχαστή.Τα κείμενα του τόμου συνθέτουν ένα μωσαϊκό το οποίο προσφέρει στον αναγνώστη μια εισαγωγή στο έργο του Προυντόν, μέσα από μια ποικιλία προοπτικών. Ο τόμος συμπληρώνεται από την πρώτη μετάφραση στα ελληνικά κειμένων του Προυντόν για τη διαλεκτική, την κατάργηση της πολιτικής και θρησκευτικής αυθεντίας και την οργάνωση της κοινωνίας στη βάση της αμοιβαιότητας. Ο αναγνώστης θα βρει επίσης ένα αναλυτικό χρονολόγιο για τη ζωή και το έργο του Προυντόν, καθώς και έναν εκτενή οδηγό πλοήγησης στη βιβλιογραφία.

Η Άρεντ δεν «ήταν» μαι γυναίκα, μια Γερμανίδα, μια Εβραία, όπως δεν «ήταν» δεξιά, αριστερή ή κεντρώα. Αν «ήταν» κάτι, αυτό ήταν «άπατρις». Όσο ό,τι λέω και κάνω αποδίδεται στην κατηγορία της οποίας θεωρούμαι δείγμα, δεν είμαι ελεύθερος. Αν «πολιτική» είναι μια δραστηριότητα ελευθέρων που εκτυλίσσεται σε έναν τέτοιο χώρο, μόνον όποιος δεν «είναι» κάτι είναι ελεύθερος, και μόνον αυτός ασκεί πολιτική. Πολιτική δεν είναι η σύγκρουση εκπροσώπων αντίθετων κομμάτων που καταλήγει στην εφαρμογή ενός προγράμματος. Γιατί ούτε η σύγκρουση παρατάξεων ούτε η εφαρμογή ενός θεωρητικού σχεδίου είναι πολιτικά φαινόμενα, κι ας εμφανίζονται και στον χώρο της εξουσίας όπου εδρεύει η πολιτική. Μάλλον όταν αποκλίνουμε από τις ταυτότητές μας και όταν παύουμε να θέλουμε να εφαρμόσουμε το πρόγραμμά μας, αρχίζουμε να πολιτευόμαστε. Αν πολιτευόταν ως δεξιά, ως αριστερή, ως γυναίκα, ως Γερμανίδα ή ως Εβραία, για να πραγματώσει ένα σχέδιο για τους αστούς, τους προλετάριους. τις γυναίκες, την Γερμανία, τους Εβραίους, η Άρεντ δεν θα θεωρούσε ότι είναι ελεύθερη, και άρα δεν θα θεωρούσε ότι πολιτεύεται.

Ο Γιώργος Φαράκλας σ’ αυτό το βιβλίο υποστηρίζει ότι τα κοινωνικά φαινόμενα δεν μπορούν να συγκροτηθούν με ικανοποιητικό τρόπο όταν αναλύονται με όρους αιτίας και αποτελέσματος, καθώς η συμπεριφορά τους επηρεάζεται ουσιαστικά από το γεγονός ότι σχετίζονται προς τον ευατό τους, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών φαινομένων κατά την ανάλυση του Μαρξ. Αυτή η ανεπάρκεια της αιτιακής ανάλυσης είναι δε ένα ευτυχές γεγονός, διότι έτσι μπορεί να εξηγηθεί γιατί οι νομοτέλειες που διέπουν αυτό το πεδίο μπορούν να αλλάζουν, και να υποστηριχθεί βάσιμα ότι τα αιτήματα κοινωνικής δικαιοσύνης έχουν, ενδεχομένως, ένα αντικειμενικό έρεισμα. Ο Γιώργος Φαράκλας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα το πρόβλημα των συνόρων και των ορίων, σε όλη την πολλαπλότητα των κυριολεκτικών και μεταφορικών σημασιών τους, εμφανίζεται με οξύτητα στο προσκήνιο, τόσο των πολιτικών συγκρούσεων και των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, όσο και των αναζητήσεων των θεωρητικών επιστημών. Είτε αφορά την εδαφική εθνική, πολιτιστική ή γλωσσική διάσταση είτε τις ανεξάντλητες μεταφορικές αναφορές των συνόρων και των ορίων, ο λόγος περί αυτών περνά σήμερα μια περίοδο απολογισμού και έντονης αναθεώρησης. Αυτή την προβληματική αποτυπώνει ο παρών τόμος των τοπικών, με συβολές επιστημόνων και ερευνητών από όλες τις παραδόσεις που συναντώνται στο πεδίο των συνόρων και των ορίων.