Λουί Αλτουσέρ
< πίσω στους Συγγραφείς

Στον τόμο αυτό περιλαμβάνονται για πρώτη φορά κείμενα που καλύπτουν όλο το εύρος της επιστημολογικής και μεθοδολογικής συζήτησης στις κοινωνικές επιστήμες. Παρουσιάζονται όλες οι σημαντικές θεωρίες του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, οι διαμάχες περί αξιών, περί θετικισμού και περί ορθολογισμού που σημάδεψαν την πορεία των κοινωνικών επιστημών και οι σύγχρονες κατευθύνσεις του μεταδομισμού, του ιστορισμού, της ερμηνευτικής, μέχρι τη δεκαετία του '80. Οι συγγραφείς, παλαιότεροι και σύγχρονοι «κλασικοί» προέρχονται τόσο από την κοινωνιολογία και την πολιτική επιστήμη όσο και από τα οικονομικά, την ψυχολογία την ιστορία και τη φιλοσοφία. Τα περισσότερα από τα κείμενα μεταφράζονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά, προσφέροντας στην επιστημονική κοινότητα, φοιτητές, ειδικούς αλλά και ενημερωμένο κοινό, μια μοναδική πηγή υλικών. Οι επιμελητές συνεισφέρουν μια κατατοπιστική συνοπτική εισαγωγή στην επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών καθώς και έναν κριτικό σχολιασμό της συνολικής ιστορικής πορείας και των επίκαιρων ζητημάτων.

Τα κείμενα αυτού του τόμου έχουν προέλθει από μια μακρά διεθνή συζήτηση και προσπαθούν να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που σπάνια τίθενται, γιατί μοιάζουν άλυτα στις συνθήκες των ευρωπαϊκών μαζικών σπουδών: Πώς γίνεται να μην μπορούν να γράψουν και κυρίως να μην μπορούν να διατυπώσουν επιχειρήματα οι φοιτητές; Είναι δυνατόν να μη διάβασαν σε ολόκληρη τη διάρκεια των σπουδών τους ποτέ ένα ολόκληρο βιβλίο; Γιατί το πανεπιστήμιο δεν τους έμαθε ποτέ να διαβάζουν και να γράφουν; Οι φοιτητές θα βρουν στον τόμο ένα πολύτιμο και ταυτοχρόνως διασκεδαστικό υλικό που φτιάχτηκε για να τους συντροφεύσει στις δύσκολες και μοναχικές ώρες που περνούν μπροστά στο άσπρο χαρτί και τα πολυσέλιδα «θεωρητικά» κείμενα, ένα υλικό που μπορεί να τους βοηθήσει χωρίς να απαιτεί να το σεβαστούν. Οι διδάσκοντες θα βρουν ιδέες και προτάσεις, που αν μη τι άλλο θα τους υπενθυμίσουν ότι δεν είναι μόνοι, ότι κι άλλοι ταλαιπωρούνται με τα ίδια προβλήματα. Ο τόμος απευθύνεται όμως και σε οποιονδήποτε συναντά προβλήματα χρήσης της γλώσσας στη δουλειά του, σε οποιονδήποτε διαβάζει ή γράφει.

«Το ανά χείρας κείμενο συμπυκνώνει τη μακρά αναγνωστική περιπέτεια του Αλτουσσέρ με τον Μακιαβέλλι, η οποία, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 και καθ’ όλη την ιλιγγιώδη τροχιά της ακμής και της παρακμής του “αλτουσσερισμού”, δεν σταμάτησε να αποτελεί υπόγεια αλλά καθοριστική συνθήκη των θεωρητικών του παρεμβάσεων. […] αποτελεί ένα είδος παλίμψηστου, που στις διαφορετικές στρώσεις γραφής του αποτυπώνει τη μακροχρόνια και βασανιστική εμπλοκή του Αλτουσσέρ με τον Μακιαβέλλι καθ’ όλη τη διάρκεια της ταραγμένης διανοητικής πορείας του». Ο Μακιαβέλλι και εμείς, λοιπόν, το κείμενο που αναφέρεται σε όλες τις συμβατικά διακριτές περιόδους του έργου του Αλτουσσέρ και που συγκεντρώνει τα πρωτόκολλα μιας διηνεκούς ανάγνωσης του Μακιαβέλλι, η επεξεργασία του οποίου συνόδευσε αδιαλείπτως όλες τις φάσεις και τις τροπές της φιλοσοφικής περιπέτειάς του, το κείμενο που διαρκώς έγραφε, συνιστά, μεταξύ πολλών άλλων, και ένα κρυπτογραφημένο εγχειρίδιο για την ανάγνωση του ίδιου του Αλτουσσέρ. Από την Εισαγωγή του Γιώργου Φουρτούνη Ο Αλτουσσέρ, σε εκκρεμότητα μεταξύ νεωτερικότητας και μετανεωτερικότητας, συναντά τον Μακιαβέλλι, σε εκκρεμότητα μεταξύ Μεσαίωνα και νεωτερικότητας… Μια εκρηκτική έκθεση του οράματος ενός επαναστατικού υλισμού: ο συγκερασμός του υλισμού και του φαινομένου της ενικότητας Αντόνιο Νέγκρι

Μαζί με τη μικρή μελέτη για τον Μοντεσκιέ, το δοκίμιο του Αλτουσσέρ για τον Ρουσσώ αποτελεί μια υποδειγματική ανάγνωση φιλοσοφικού έργου. Είναι υποδειγματική για τον τρόπο συστηματικής και εμμενούς κριτικής του Κοινωνικού συμβολαίου. Είναι όμως υποδειγματική και για τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιεί τον φιλοσοφικό λόγο από τη σκοπιά μιας κοινωνικής θεωρίας ταγμένης υπέρ της κοινωνικής χειραφέτησης. Έτσι, τα ερωτήματα με τα οποία ξεκίνησε η νεωτερικότητα και οι αξιώσειες του Διαφωτισμού γίνονται εργαλεία κριτικής της αστικής σκέψης. Ο Ρουσσώ του Αλτουσσέρ δεν είναι μόνο ένας ιδιοφυής θεμελιωτής της σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά και ο φιλόσοφος που διαβλέπει και αναπαράγει τις αντιφάσεις της προϊδεάζοντας για την ανάγκη υπέρβασής της. Ο Αλτουσσέρ μας δίνει τη δυνατότητα να ξαναδιαβάσουμε το Κοινωνικό συμβόλαιο του Ρουσσώ σαν ένα σύγχρονο και προκλητικό μανιφέστο.