Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να αναδείξει και να αξιολογήσει τις θεωρητικές πηγές τόσο των αισθητικών απόψεων όσο και του εικαστικού έργου του καλλιτεχνικού κινήματος του κονστρουκτιβισμού απο τη σκοπιά της σχέσης τέχνης και τεχνολογίας. Για τον σκοπό αυτό, ανατρέχει στις θεωρητικές επεξεργασίες για τη σχέση τέχνης και τεχνολογίας του Καρλ Μαρξ και του Αλεξάντερ Μπογκντάνοφ δυο στοχαστών, στους οποίους αναφέρονται ρητά τα μανιφέστα και τα κείμενα των καλλιτεχνών και των θεωρητικών του κονστρουκτιβισμού. Στο πλαίσιο αυτό, η μελέτη προβαίνει, αρχικά, σε μια επισκόπηση των αναλύσεων για τη σχέση τέχνης και τεχνολογίας του Μαρξ και του Μπογκντάνοφ και, στη συνέχεια, αποπειράται μια κριτική αξιολόγηση των απόψεων και των έργων των κονστρουκτιβιστών υπό το πρίσμο των αναλύσεων των δυο αυτών στοχαστών. 

Η ανά χείρας μονογραφία επιδιώκει να φέρει σε επαφή το ελληνικό αναγνωστικό κοινό με μια παραμελημένη, από τη εγχώρια βιβλιογραφική παραγωγή, συζήτηση: την επιδραστικότητα της Bildwissenschaft («επιστήμης των εικόνων») και της γερμανόφωνης πολιτικής επιστήμης (στην εικονολογική της εκδοχή) για τη μελέτη του πολιτικού φαινομένου.Η λεπτομερής διερεύνηση της γερμανόφωνης εργογραφίας —από την πολιτισμική παράδοση του Warburg και της πολιτικής εικονογραφίας της σχολής του Αμβούργου (Warnke), του Μπίλεφελντ (Kοselleck) και Μύσντερ (Barbara Stollberg-Rilinger) ως εκείνων της Bildwissenschaft (Sachs-Hombach, Boehm, Belting, Bredekamp, Wiesing) και της «οπτικής πολιτικής επικοινωνίας» (Muller, Hoffman, Diehl κ.λπ.)— κατέδειξε τις δυνατότητες άσκησης της πολιτικής επιστήμης ως μιας επιστήμης της εικόνας σε πλαισιώσεις και μορφές της συμβολικής πολιτικής και δη του δημοκρατικού ή μη κανόνα.Η τελευταία, ενταγμένη στο πλαίσιο της «εικονικής επιτελεστικότητας» (Jeffrey Alexander), του «πολιτικού αισθησιασμού» (Reinhardt Koselleck) και της κριτικής του Klaus Von Βeyme για μια «πολιτική επιστήμη της Τέχνης», αξιοποίησαν το θεωρητικό πλαίσιο των σχέσεων του συμβολικού με την επιτελεστικότητα και το φαντασιακό, εμβαθύνοντας τη μελέτη στο τρίπτυχο «Συμβολική πολιτική», «Δημοκρατική αισθητική» και «Εικονογραφικές ενθέσεις».

«Η πρωτοτυπία της μελέτης έγκειται στο ότι θέτει στο επίκεντρο της τη σκέψη του Λεφέβρ για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα ως συνδετικό στοιχείο όλου του έργου του συμπλέκοντάς το με τη σύγχρονη, κριτική, κοινωνική θεωρία. Σκοπός της είναι να αναδείξει το πώς η σκέψη του μπορεί να συμβάλλει γενικότερα στη δημοκρατική θεωρία και ειδικότερα στη σημερινή συζήτηση για την υπέρβαση των προβλημάτων της δημοκρατίας και της εξασθένησης των δικαιωμάτων. Η μελέτη προσφέρει πρώτον, μία νέα ανάγνωση, μια ολιστική ματιά στο έργο του Λεφέβρ που αναδεικνύει τη συμβολή του στην κοινωνική φιλοσοφία του πολιτικού, πέρα από την αναγνωρισμένη σημασία του έργου του για τον αστικό χώρο και την καθημερινή ζωή. Γι’ αυτό το σκοπό διατρέχει σχεδόν το σύνολο του corpus του, συμπεριλαμβάνοντας και έργα του στα οποία δεν έχει δοθεί μέχρι σήμερα ιδιαίτερη σημασία. Τέτοια είναι τα έργα που έγραψε ο Λεφέβρ τη δεκαετία του ’30 για τη μυστικοποίηση της συνείδησης και την αλλοτρίωση ή οι ανθολογίες του για τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Χέγκελ, καθώς επίσης εκείνα για τη σωματικότητα και τη διαφορά που δημοσιεύτηκαν μετά τη δεκαετία του ’70.Δεύτερον, συγκροτεί την εκδοχή της κριτικής κοινωνικής θεωρίας του Λεφέβρ για τη δημοκρατία. Ξεκινά με το να εκθέσει και να εμβαθύνει στις θεωρητικές προκείμενές του, στο πώς δηλαδή συνθέτει τον εγελιανό μαρξισμό με τον ανθρωπισμό και τον ουτοπικό ρομαντισμό. Συνεχίζει σχεδιάζοντας τον εννοιολογικό χάρτη της δημοκρατίας που αποτυπώνει τη διαλεκτική δυναμική της. Αναλύει αφενός την πολιτική αλλοτρίωση και τη μυστικοποίηση του κράτους, και αφετέρου τη συγκρότηση της κοινωνίας των πολιτών στη νεωτερικότητα, αποτιμώντας τις ιστορικές εκφάνσεις της και το αποτύπωμά τους στη χρονικότητα και τη σωματικότητα.»

Το βιβλίο πραγματεύεται το ερώτημα εάν το ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα μπορεί να περιγραφεί αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο με όρους πειθαρχικής εξουσίας. Εξετάζει την ελληνική φυλακή μέσα από την κατασκευή "πειθαρχικού συμπλέγματος", δηλαδή τη συνύπαρξη και αλληλοϋποστήριξη των θεσμών και πειθαρχικών παραπτωμάτων και κυρώσεων, της εργασίας και των τακτικών αδειών με το θεσμό της απόλυσης υπό όρους. Παρουσιάζει την έρευνα που διεξήχθη σε δύο καταστήματα κράτησης και δικαστήρια (αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις) και καταλήγει στην άρθρωση μιας πρότασης για την εκδίπλωση των πρακτικών της εξουσίας στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα, ως μια στρατηγική συνεργασία της πειθαρχικής και της κυβερνολογικής εξουσίας, κατά τη σκέψη του Μισέλ Φουκώ. Το έργο δεν απευθύνεται μόνο σε νομικούς και εγκληματολόγους, αλλά μπορεί να διαβαστεί και ως στοχασμός πολιτικής θεωρίας, μια γενεολογία της φυλακής και των λόγων γύρω από αυτή, μια πραγμάτευση γύρω από την εξουσία και τις στρατηγικές της με όχημα και παράδειγμα τη φυλακή.

Πώς ο όρος «Χωρικός σχεδιασμός» – και οι πρακτικές που υπονοεί – τείνει να αντικαταστήσει τους γνωστούς μας όρους «πολεοδομία» και «χωροταξία»; Πώς πρότυπα, «καλές πρακτικές» και κουλτούρες του σχεδιασμού διαχέονται σε παγκόσμια κλίμακα και ποιο ρόλο διεκδικούν οι παγκόσμιοι οργανισμοί, οι ΜΚΟ και η «κοινωνία των πολιτών»; Ποια είναι τα νέα κοινωνικά διακυβεύματα γύρω από την ιδιοκτησία, τη χρήση και την εκμετάλλευση της γης, και πώς συνυφαίνονται με τις επιχειρούμενες νέες σχέσεις μεταξύ χώρου και κοινωνίας; Το βιβλίο, αφενός, ανατρέχει σε δια-εθνικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις για τη διεθνή ανάπτυξη, το Χωρικό σχεδιασμό, τη χωρική διακυβέρνηση, τη χωρική ανάπτυξη και την κοινωνική παραγωγή του χώρου. Αφετέρου, επικεντρώνεται, μέσα από μία εκτεταμένη έρευνα πεδίου στην Αλβανία κατά την περίοδο της «μετασοσιαλιστικής μετάβασης», στην παραθαλάσσια περιοχή της Χιμάρας – ενός πολλαπλά διαφιλονικούμενου τόπου λόγω του περίπλοκου ιδιοκτησιακού καθεστώτος, των ιδιαίτερων εθνοπολιτισμικών χαρακτηριστικών και των εντεινόμενων πιέσεων για τουριστική ανάπτυξη. Πηγαίνοντας από το «παγκόσμιο» στο «τοπικό» και από το «τοπικό» στο «παγκόσμιο», το βιβλίο εξετάζει τρόπους συγκρότησης κυρίαρχων παρα­­δει­γ­μά­των Χωρικού σχεδιασμού και ανάπτυξης, σε συνάρτηση με πολιτικές πα­γκόσμιων οργανισμών, εθνικά πλαίσια και σχέσεις εξουσίας, κοινωνικές δυναμικές, τυπικές και άτυπες πρακτικές και τοπικές προσλήψεις, αναδεικνύοντας προκλήσεις εφαρμογής και νομιμοποίησης του σχεδιασμού, κοινωνικο-πολιτικά διακυβεύματα, θεσμικές «ρωγμές», εντάσεις και αντιφάσεις. Ζητούμενο είναι να συμβάλει σε έναν κριτικό αναστοχασμό πάνω στις μεταλλαγές σε αντιλήψεις, λόγους και πολιτικές για το χώρο και το σχεδιασμό, αλλά και στους τρόπους που πολιτικές «θεσμικών μεταρρυθμίσεων» για το Χωρικό σχεδιασμό επιχειρούν να φυσικοποιήσουν εμπορευματικές και επιχειρηματικές σχέσεις γύρω από τη γη, την ιδιοκτησία και τη χωρική ανάπτυξη, ως «νέα» πρότυπα/παραδείγματα.

Ο κινηματογράφος του Αντρέι Ταρκόφσκι έχει τη μοναδική ιδιότητα να συμπλέκει το οικείο με το ξένο, δημιουργώντας έτσι ενδιάμεσους χώρους ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό. Στον πυρήνα της ποιητικής του σκηνοθέτη βρίσκεται η έννοια του ανοίκειου, που εκφράζεται στον χώρο μέσω της χρήσης συγκεκριμένων κινηματογραφικών χει­ρι­σμών. Προβαίνοντας σε μια υφολογική ανάλυση των ταινιών του στο βιβλίο αναδεικνύεται πώς ο κινηματογράφος του Ταρ­κόφσκι κατασκευάζει ποιότητες χώρων που δια­νοί­γουν νέες προοπτικές στον κινηματογραφικό ρεα­λι­σμό και προτείνουν καινούργιους τρόπους αναπαράστασης της πραγματικότητας. Το κοινό που θέλει να γνωρίσει καλύτερα τις ταινίες του Ταρκόφσκι θα βρει εδώ μια ακόμα είσοδο στο πολυ­επίπεδο και πάντοτε ανοιχτό σε ερμηνείες έργο του. Ίσως σήμερα, σε πείσμα της γενικευμένης απώλειας νοή­ματος που βιώνουμε, ο Ταρκόφσκι είναι περισσό­τερο επίκαιρος από ποτέ.

Στον πυρήνα κάθε θεωρητικού σχηματισμού στην πολιτική φιλοσοφία βρίσκεται μια δέσμη θεμελιωδών προϋποθέσεων περί του ανθρώπου. Οι προϋποθέσεις αυτές εμφανίζονται με τη μορφή ανθρωπολογικών περιγραφών οι οποίες τείνουν να μετατρέπονται σε οντολογικές θέσεις, δηλαδή σε γενικεύσεις δεσμευτικού χαρακτήρα. Στη βάση αυτών οικοδομούνται τα ιδιαίτερα θεωρητικά συστήματα, με δομικές εννοιολογικές αρμώσεις όπως η ανθρώπινη φύση και οι ποιότητές της, η φύση της πολιτικής κοινωνίας, ο χαρακτήρας της ελευθερίας. Οι επεξεργασίες αυτές έχουν συνέπειες που φτάνουν έως την πολιτική θεωρία, όπως στις θέσεις για το κράτος, για τον πολίτη και την πολιτική ελευθερία, για τον χαρακτήρα της διακυβέρνησης και του πολιτεύματος. Η μεθοδολογική υπόθεση των ανθρωπολογικών και οντολογικών προϋποθέσεων μπορεί να χρησιμεύσει για μια ερμηνευτική και κριτική κατ? αντιπαράστασιν εξέταση του φιλελευθερισμού και του αναρχισμού, της φύσης της συγγένειάς τους, του βαθμού σύγκλισης ή απόκλισής τους.

Τι σημαίνει η σύγχρονη μετάθεση της κλειδαριάς από την κατοικία στη γειτονιά για τη μορφή και το νόημα του αστικού χώρου; Πώς οι θυρόκλειστες κοινότητες και ο υλικός αποκλεισμός του χώρου συνδέονται με την παγκοσμιοποιημένη εκδοχή του πολιτισμού και με τον νεοφιλελευθερισμό; Με ποιο τρόπο η μετατόπιση της πεμπτουσίας της κατοικίας από τη στέγη στην θύρα επαναπροσδιορίζει την προβληματική του δημόσιου χώρου; Τελικά, πώς ο μετασχηματισμός του αστικού χώρου που εισάγουν οι gated communities συγκροτεί την πόλη σε σχέση με τον άλλο; Μέσα από την κριτική μελέτη των θυρόκλειστων κοινοτήτων στο πλαίσιο τόσο της βιβλιογραφικής τους επεξεργασίας όσο και της λογοτεχνικής τους απόδοσης, η συγγραφέας επιχειρεί μία διεπιστημονική προσέγγιση στη διερεύνηση των παραπάνω ερωτημάτων εντοπίζοντας στον αστικό χώρο σχεδιαστικές, κοινωνιολογικές, ψυχαναλυτικές και φιλοσοφικές ποιότητες. Στόχος της εργασίας είναι μία πολύπλευρη κατανόηση και ερμηνεία της θυρόκλειστης διάρθρωσης των γειτονιών και της σύγχρονης πόλης και η αντίστοιχη συμβολή στις σύγχρονες θεωρήσεις δημιουργίας των χώρων του καθημερινού μας βιώματος.

Η ανά χείρας μελέτη επιχειρεί μια υλιστική και διαλεκτική αποτίμηση της πολιτικής φιλοσοφίας του Διαφωτισμού μέσω δύο κορυφαίων εκπροσώπων του, του Τόμας Χομπς και του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Ό, τι επιδιώκεται εδώ είναι να έρθει στην επιφάνεια η επικαιρότητα της σκέψης των δύο στοχαστών για την κυριαρχία, ιδίως πάνω σε ζητήματα όπως το δημοκρατικό έλλειμμα και οι κοινωνικές ανισότητες που αντιλαμβανόμαστε γύρω μας. Στη φιλοσοφία του Χομπς η κυριαρχία εκφράζει τη διάκριση δύο επιμέρους περιπτώσεων ή ειδών ανθρώπου, του ελλόγως και του εμπαθώς δρώντος, σε ό, τι αφορά τις κανονιστικές αρχές θεμελίωσης μιας πολιτικά οργανωμένης κοινωνίας. Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ πάλι αντιλαμβάνεται την κυριαρχία με όρους γέννησης και αναπαραγωγής του κοινωνικο-πολιτικού φαινομένου, εντοπίζοντάς την στον πυρήνα της κεντρικότερης κοινωνικής σχέσης, δηλαδή της κοινωνικά οργανωμένης εργασίας ή ανθρώπινης δημιουργικότητας. Επεκτείνοντας περαιτέρω αυτή την ανάλυση, υποστηρίζεται ότι η έννοια της γενικής βούλησης και άρα ολόκληρη η ρουσσωική προβληματική περί κυριαρχίας δεν εξαντλούνται σε ένα επίπεδο λειτουργίας των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών, αλλά άπτονται καθοριστικά της ιχνηλάτησης ενός εξολοκλήρου ανακαινισμένου τρόπου οργάνωσης του ανθρώπινου πολιτισμού ως καθημερινού βίου. «Ο Γιώργος Μωραΐτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια σπουδαία μελέτη, συμβολή στη σκέψη του Διαφωτισμού, μια μελέτη τροφή για τη σκέψη που απευθύνεται, όχι μόνο σε εκείνους που διατηρούν κάποια εξειδικευμένα φιλοσοφικά ενδιαφέροντα, αλλά γενικότερα σε όσους εξακολουθούν να σκέπτονται κριτικά, να μένουν όρθιοι και να αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο, για μια κοινωνία της ελευθερίας και της ισότητας, για μια δίκαιη κοινωνία». Γιάννης Πλάγγεσης Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας ΑΠΘ

Το παρόν βιβλίο σκιαγραφεί το τοπίο της επαγγελματικής εκπαίδευσης χορού στην Ελλάδα μέσα από ένα κοινωνιολογικό πρίσμα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και στην Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τη χρονική περίοδο 2013-2014 στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής και ακολουθεί ποιοτική μεθοδολογία. Το θεωρητικό πλαίσιο βασιζόμενο, κατά κύριο λόγο, στα έργα των Πιερ Μπουρντιέ και Μισέλ Φουκώ, κινείται γύρω από την κοινωνιολογία του σώματος και την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης σε συνάρτηση με μια ιστορική προσέγγιση του δυτικού θεατρικού χορού. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τίθεται η κρατούσα παιδαγωγική πρακτική. Οι έννοιες της πειθαρχίας, της έξης, του κεφαλαίου και του κύρους βρίσκονται στον πυρήνα της προσέγγισης, καθώς μέσω αυτών αναλύεται η εμπειρία σπουδαστών, σπουδαστριών, καθηγητών και καθηγητριών.

Δεν υπάρχει Σύνταγμα άμοιρο της οικονομικής και πολιτικής συνθήκης που το γεννάει. Η αναπόφευκτη αυτή πραγματικότητα ζωγραφίζεται ανάγλυφα στις σελίδες του βιβλίου, στις οποίες παρελαύνουν όλες οι κρίσιμες στιγμές που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη ιστορία και φόρεσαν τον μανδύα νομικών διατάξεων. Από την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στην οποία προσπάθησε να απαντήσει η «βαθειά τομή» του Κ. Καραμανλή μέχρι την κορύφωση του «διακεκομμένου ελληνικού Μάη» στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης που καθόρισε το Σύνταγμα του 1975 δεν θα αποτελούσε ευθεία συνέχεια της μετεμφυλιακής «καχεκτικής δημοκρατίας», κάθε λέξη του Συντάγματος πέρασε διά πυρός και σιδήρου. Η Αριστερά έπαιξε τον ρόλο του Ιανού σε αυτή την ιστορία· ένα ρόλο διεκδίκησης και κατακτήσεων, αλλά και νομιμοποίησης της κατεστημένης εξουσίας. «Διατηρώντας με αξιοσημείωτη ακρίβεια λεπτές ισορροπίες μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, ο Χαράλαμπος Κουρουνδής κατόρθωσε να πετύχει στο ακέραιο τον εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο της μελέτης του και να καλύψει ένα μεγάλο κενό της βιβλιογραφίας του Συνταγματικού Δικαίου και της Συνταγματικής Ιστορίας». Ακρίτας Καϊδατζής, Επίκουρος καθηγητής Νομικής ΑΠΘ «Το έργο του Χαράλαμπου Κουρουνδή αποτελεί μια πρωτότυπη διερεύνηση της σχέσης της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας και των αντίστοιχων Συνταγματικών αναθεωρήσεων σε αναφορά με τη στάση της ελληνικής Αριστεράς. Πολύ αξιόλογη δουλειά με χρήση πρωτογενούς υλικού». Σπύρος Σακελλαρόπουλος, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου «Η δημιουργική συνάντηση του Συνταγματικού Δικαίου, της Ιστορίας και της Πολιτικής Επιστήμης μας προσφέρει ένα έργο που δεν αποτελεί μόνο μια φρέσκια ματιά για μια σημαντική περίοδο της χώρας η κατανόηση της οποίας αγγίζει επίκαιρα διακυβεύματα». Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης ΕΚΠΑ

Συνεχίζοντας τη μεγάλη παράδοση της Δυτικής Φιλοαοφίας στην περιπέτειά της γύρω από το Ον και το Είναι, η παρούσα μελέτη ψηλαφεί τη διάσταση που παίρνει η έννοια της χαϊντεγκεριανής «οντολογικής Διαφοράς» στο κατώφλι του 21ου αιώνα, διυλισμένη μέσα από τη σύλληψή της ως «Διαφωρά/Διαφορά» στη μεταμοντερνικότητα και το ντισκούρ του Ασυνειδήτου στο κλασικό και μεταστρουκτουραλιστικό ψυχαναλυτικό παράδειγμα. Διηθώντας τον φιλοσοφικό στοχασμό της θεμελιώδους οντολογίας μέσα από τις ενοράσεις του μεταστρουκτουραλισμού αλλά και της ψυχανάλυσης, που γνωρίζει τον ευνουχισμό του Φύλου, όχι αυτόν του Θανάτου, και θεμελιώνοντας οντολογικά το νοηματοδοτημένο μόνο ηθικά ως τώρα είναι του Ασυνειδήτου, η παρούσα έρευνα πραγματοποιεί το Πέρασμα στο μετα-αποδομικό Παράδειγμα Σκέψης που έπεται του μετα-μοντερνικού, ανοίγοντας την ψυχανάλυση, την τέχνη, την επιστήμη και τη φιλοσοφία στον Νέο Αιώνα. Διαυγάζοντας, έτσι, το Είναι στο Νέο του Πρόσωπο ως «Οχή/Πληγή» επάνω στον «Πόνο της Εμπειρίας» στο πλαίσιο της αποανα-δομητικής ανάγνωσης του αδημοσίευτου μέχρι πρόσφατα Χάιντεγκερ αλλά και του ίδιου του Ρενέ Ντεκάρτ ως πρωτεργάτη του Υποκειμένου, εμμένει στον «Πόνο του Αρχι-Ευνουχισμού» ως καθοριστικού για τη Νέα Σκέψη χωρίς να του διαφεύγει όπως η ψυχανάλυση και ο μεταστρουκτουραλισμός ως τώρα μέσω της «Διαφο(ω)ράς» ή της «Ηδονοδύνης», επανανοηματοδοτώντας εκεί επάνω οντολογικά τον Θάνατο, συνθήκη αρχι-δυνατότητας Τομής σε Άλλο και Φύλο, όπως πια προηγείται του όποιου παραδοσιακού από Είναι, έως την τελική του Έκρηξη επάνω στο Νέο Υποκείμενο. Το μετα-μεταμοντερνικό. Τον Υπερέμφυλο Τελευταίο Θεό, καθ' ομοίωσιν Νεανθρώπου, που στο οντολογικά του ΑνΆπει(η)ρο ανοίγει στο Cogito ΕρωτοΑγάπης. Εγκαινιάζοντας οντοηθική Επανάσταση. Νέο Πολιτισμό Θανάτου.