Tα δίκτυα αποτελούν σήμερα ένα από τα σημαντικότερα πεδία έρευνας των κοινωνικών επιστημών αλλά και της επικοινωνίας και της τεχνολογίας. Στα κείμενα αυτού του βιβλίου γίνεται μια προσπάθεια να προσεγγιστούν με κριτικό τρόπο σημαντικές πτυχές της κοινωνιολογικής θεωρίας και έρευνας υπό την οπτική του δικτύου και να συνδεθούν με σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα και προβλήματα, όπως είναι η κρίση του ορθολογισμού, η αποδόμηση των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών κ.ά. O Σωτήρης Xτούρης προσπαθεί να συνδυάσει τις ερευνητικές εμπειρίες και γνώσεις με τον επίκαιρο προβληματισμό που αφορά τα κοινωνικά και πολιτισμικά δίκτυα αναδεικνύοντας, ταυτόχρονα την ελληνική και μεσογειακή κοινωνική πραγματικότητα. Tο βιβλίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους κοινωνιολόγους, τους επικοινωνιολόγους, τους πολιτικούς επιστήμονες και τους θεωρητικούς του πολιτισμού.

Tι ζητάει σήμερα η κοινωνία μας από την εκπαίδευση; Πόσο δημοκρατικό είναι το σχολείο; Tι σημαίνουν οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Yπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή προοπτική για το πανεπιστήμιο; Kρίσιμα κοινωνικά και πολιτικά ερωτήματα στα οποία απαντά ένας μεγάλος και στρατευμένος σύγχρονος στοχαστής. O τόμος περιλαμβάνει τις βασικές παρεμβάσεις του Πιερ Mπουρντιέ αναφορικά με το εκπαιδευτικό σύστημα. Προσφέρεται, λοιπόν, στο ελληνικό κοινό ένα χρήσιμο υλικό το οποίο συμβάλλει πρακτικά στη γονιμοποίηση μιας επιστημονικά θεμελιωμένης συζήτησης σχετικά με τα θέματα της εκπαίδευσης. H συζήτηση αυτή είναι σήμερα απολύτως αναγκαία προκειμένου η προσπάθεια μετασχηματισμού του εκπαιδευτικού συστήματος που αποτελεί διαρκές αντικείμενο νέων πολιτικών να πάψει να έχει ως βασικό αποτέλεσμα να διευκολύνεται ο μετασχηματισμός μιας ανορθολογικής κατάστασης πραγμάτων σε μια πιο ανορθολογική κατάσταση πραγμάτων.

Το βιβλίο των Μπέργκερ και Λούκμαν, που σημάδεψε τη στροφή των κοινωνικών επιστημών στη δεκαετία του 1960 και μεταφράστηκε σε πάρα πολλές γλώσσες, εκδόθηκε πλέον στα ελληνικά, με την προσδοκία να καλύψει ένα μεγάλο βιβλιογραφικό κενό και να συμβάλει στην ανανέωση της θεωρητικής και ερευνητικής πορείας της κοινωνιολογίας στη χώρα μας. Στο θεμελιώδες αυτο έργο αναπτύσσεται μια θεωρία της «γνώσης στην καθημερινή ζωή». Βάσει αυτής της θεωρίας, η κοινωνία διερευνάται τόσο ως αντικειμενική όσο και ως υποκειμενική πραγματικότητα. Οι Μπέργκερ και Λούκμαν θέτουν με αυτό το βιβλίο τα θεμέλια του «κοινωνικού κονστρουκτιβισμού».

Ο τόμος Κόσμοι της παιδικής ηλικίας, περιέχει 12 κείμενα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων που προσεγγίζουν το φαινόμενο της παιδικής ηλικίας από τη σκοπιά της κοινωνιολογίας, της πολιτικής επιστήμης, της γλωσσολογίας, της ψυχολογίας και της λογοτεχνίας. Προσδιορίζοντας το πεδίο της σύγχρονης έρευνας γύρω από αυτό το αντικείμενο, τα κείμενα του τόμου συνιστούν μια αφετηρία ανάδειξης του πεδίου αυτού για την ελληνική επιστημονική κοινότητα. Ταυτοχρόνως δίνουν την ευκαιρία στον αναγνώστη όχι μόνο να ενημερωθεί για τη μέχρι τώρα διεθνή συζήτηση, αλλά και να ακολουθήσει, ανάλογα με τα δικά του ενδιαφέροντα ένα από τα προτεινόμενα «νήματα» είτε πρόκειται για το σώμα, είτε για τη γλώσσα, είτε την αυτοβιογραφία. Πέρα από το άκρως κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα της επιμελήτριας, ο τόμος περιλαμβάνει, εκτός των κειμένων μια πολύτιμη βιβλιογραφική παρουσίαση, και κλείνει «εκτός θέματος» με το κλασσικό κείμενο του Φρόυντ για το χιούμορ.

Από το Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, η «Κριτική Θεωρία» ή «Σχολή της Φρανκφούρτης» δεν σταμάτησε να δίνει γόνιμα ερεθίσματα για τη συγκρότηση μιας κοινωνικής θεωρίας, ικανής να δώσει μια αξιόπιστη περιγραφή του δεδομένου και τη προοπτική μιας δυναής απελευθερωτικής αλλαγής του. Τα κείμενα του τόμου αυτού αποτελούν μια πρώτη, συνολική όσο και πλουραλιστική , ελληνική συμβολή στη θεωρητική συζήτηση γύρω από αυτό το σημαντικό θεωρητικο επιστημονικό εγχείρημα, συζήτηση η οποία συνεχίζεατι αμείωτη διεθνώς. Οι ενότητες του τόμου ανασυγκροτούν την ανάπτυξη της κριτικής θεωρίας από το πρώιμο έργο του Χορκχάιμερ στον Αντόρνο και ύστερα στην επικοινωνιακή θεωρία του Χαμπερμάς , παρακολουθώντας συγχρόνως τις μετατοπίσεις στον θεμελιωτικό προβληματισμό της. Όλα τα κείμενα του τόμου διαπερνώνται από την ίδια αγωνία για το μέλλον της «κριτικής θεωρίας», από την ίδια ώθηση για επανεξέταση της παράδοσης ενόψει των νέων θεωρητικών και πρακτικών καθηκόντων που θέτει η σύγχρονη πραγματικότητα.

Είναι η σύγγχρονη τέχνη «δύσκολη» για τα παιδιά; ή μήπως η πρόσβασή τους στην αφηρημένη και εννοιολογική τέχνη μπορεί να γίνει άμεση και δημιουργική με την κατάλληλη προσέγγιση; Η εμπειρία του εκπαιδευτικού εργαστηρίου στην έκθεση του Μουσείου Van Abbe στην Αθήνα μας δείχνει πως τα παιδιά εξοικειώνονται εύκολα με τα έργα της σύγχρονης τέχνης. Αντλούν από αυτά παραστάσεις και ιδέες που μπορούν να τις αναπλάσουν δημιουργικά και με μεγάλη φαντασία σε δικά τους έργα, διευρύνοντας και απελευθερώνοντας τις εκφραστικές τους δυνάμεις.

Το βιβλίο επιχειρεί μια ουσιαστική εισαγωγή στις πολιτισμικές διαστάσεις των πραγματων, που στηρίζεται στις θεωρίες του υλικού πολιτισμού, τη σύγχρονη μουσειολογία και τη μουσειοπαιδαγωγική. Επεξεργάζεται την ιστορικότητα της ερμηνείας των πραγμάτων και εξετάζει τις τυπολογίες τους. Παρακολουθεί την ιστορική συγκρότηση των μουσείων και αναλύει την πολυσημία των μουσειακών αντικειμένων, ενώ ταυτοχρόνως παρουσιάζει κριτικά αναζητήσεις της σύγχρονης μουσειοπαιδαγωγικής. Η Ειρήνη Νάκου είναι καθηγήτρια Μουσειοπαιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

«Μια από τις πιο παλιές διδακτικές προτάσεις των Φυσικών Επιστημών, η χρήση του εργαστηρίου στην εκπαιδευτική διαδικασία, βρίσκεται την τελευταία δεκαετία σε κρίση. Η κρίση αυτη δεν φαίνεται να προέρχεται από την περιορισμένη διδακτική αποτελεσματικότητα, που είναι γνωστή από παλιά. Το τοπίο γίνεται περίπλοκο εξαιτίας νέων όρων και νέων δυνατοτήτων». Το βιβλίο πραγματεύεται τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, τη θεωρία της γνώσης που θεμελιώνει τη διδακτική, την αντίστοιχη θεωρία μάθησης και τις ιδιαιτερότητες της διδασκαλίας εντός του εργαστηρίου. Ο Βασίλης Τσελφές είναι καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.