Πρόκειται για την ενδέκατη ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά που πραγματοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2017 στην Αθήνα. Ομιλήτρια ήταν η Άντζελα Ντέιβις, ενώ την παρουσίασε στο ελληνικό κοινό η Ντίνα Βαΐου καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου. Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς έχει θεσμοθετήσει από το 2007 την Ετήσια Διάλεξη στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά, στην οποία διακεκριμένες προσωπικότητες από διάφορες χώρες αναπτύσσουν θέματα του ενδιαφέροντός τους, που συνδέουν τη θεωρία με την, υπό την ευρεία έννοια, πολιτική πρακτική.

Το παρόν βιβλίο σκιαγραφεί το τοπίο της επαγγελματικής εκπαίδευσης χορού στην Ελλάδα μέσα από ένα κοινωνιολογικό πρίσμα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και στην Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τη χρονική περίοδο 2013-2014 στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής και ακολουθεί ποιοτική μεθοδολογία. Το θεωρητικό πλαίσιο βασιζόμενο, κατά κύριο λόγο, στα έργα των Πιερ Μπουρντιέ και Μισέλ Φουκώ, κινείται γύρω από την κοινωνιολογία του σώματος και την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης σε συνάρτηση με μια ιστορική προσέγγιση του δυτικού θεατρικού χορού. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τίθεται η κρατούσα παιδαγωγική πρακτική. Οι έννοιες της πειθαρχίας, της έξης, του κεφαλαίου και του κύρους βρίσκονται στον πυρήνα της προσέγγισης, καθώς μέσω αυτών αναλύεται η εμπειρία σπουδαστών, σπουδαστριών, καθηγητών και καθηγητριών.

Δεν υπάρχει Σύνταγμα άμοιρο της οικονομικής και πολιτικής συνθήκης που το γεννάει. Η αναπόφευκτη αυτή πραγματικότητα ζωγραφίζεται ανάγλυφα στις σελίδες του βιβλίου, στις οποίες παρελαύνουν όλες οι κρίσιμες στιγμές που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη ιστορία και φόρεσαν τον μανδύα νομικών διατάξεων. Από την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στην οποία προσπάθησε να απαντήσει η «βαθειά τομή» του Κ. Καραμανλή μέχρι την κορύφωση του «διακεκομμένου ελληνικού Μάη» στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης που καθόρισε το Σύνταγμα του 1975 δεν θα αποτελούσε ευθεία συνέχεια της μετεμφυλιακής «καχεκτικής δημοκρατίας», κάθε λέξη του Συντάγματος πέρασε διά πυρός και σιδήρου. Η Αριστερά έπαιξε τον ρόλο του Ιανού σε αυτή την ιστορία· ένα ρόλο διεκδίκησης και κατακτήσεων, αλλά και νομιμοποίησης της κατεστημένης εξουσίας. «Διατηρώντας με αξιοσημείωτη ακρίβεια λεπτές ισορροπίες μεταξύ διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, ο Χαράλαμπος Κουρουνδής κατόρθωσε να πετύχει στο ακέραιο τον εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο της μελέτης του και να καλύψει ένα μεγάλο κενό της βιβλιογραφίας του Συνταγματικού Δικαίου και της Συνταγματικής Ιστορίας». Ακρίτας Καϊδατζής, Επίκουρος καθηγητής Νομικής ΑΠΘ «Το έργο του Χαράλαμπου Κουρουνδή αποτελεί μια πρωτότυπη διερεύνηση της σχέσης της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας και των αντίστοιχων Συνταγματικών αναθεωρήσεων σε αναφορά με τη στάση της ελληνικής Αριστεράς. Πολύ αξιόλογη δουλειά με χρήση πρωτογενούς υλικού». Σπύρος Σακελλαρόπουλος, Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου «Η δημιουργική συνάντηση του Συνταγματικού Δικαίου, της Ιστορίας και της Πολιτικής Επιστήμης μας προσφέρει ένα έργο που δεν αποτελεί μόνο μια φρέσκια ματιά για μια σημαντική περίοδο της χώρας η κατανόηση της οποίας αγγίζει επίκαιρα διακυβεύματα». Μιχάλης Σπουρδαλάκης, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης ΕΚΠΑ

Ο μοντέρνος κόσμος χαρακτηρίζεται από την αυτονόμηση και τη συνεχή διεύρυνση της σφαίρας της οικονομίας. Μπορεί η πολιτική να θέσει υπό έλεγχο αυτή την ανάπτυξη και να αντισταθεί στις αλλοτριωτικές και διαλυτικές τάσεις που απειλούν την κοινωνική ενότητα; Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει ο Χέγκελ στο δοκίμιο Περί των επιστημονικών τρόπων πραγμάτευσης του φυσικού δικαίου, περί της θέσης του στην πρακτική φιλοσοφία και περί της σχέσης του προς τις θετικές επιστήμες του δικαίου (1802/03), την τελευταία ουσιαστικά μεγάλη δημοσίευση του συγγραφέα στην Ιένα πριν την έκδοση της Φαινομενολογίας του Πνεύματος. Σε αντίθεση με την ώριμη Φιλοσοφία του δικαίου, ο Χέγκελ αντλεί εδώ το υπόδειγμα του πολιτικού του μοντέλου από την αρχαία πόλη. Η αναφορά στο ιστορικό παρελθόν αποτελεί παράλληλα το όχημα μιας νέας φιλοσοφικής πρότασης, η οποία προϋποθέτει την υπερβατολογική στροφή στο έργο του Καντ και του Φίχτε και αξιώνει να υπερβεί τους περιορισμούς της. Ο Χέγκελ αποδίδει εντέλει στην αντίθεση μεταξύ αρχαιότητας και νεωτερικότητας δραματικό χαρακτήρα. Η σύγκρουση επιλύεται μέσω μιας τραγικής θυσίας. Όπως κατά τον Αισχύλο η Αθηνά συμβιβάζει τη διαμάχη ανάμεσα στις δυνάμεις του φωτός και εκείνες του σκότους, ανάμεσα στον Απόλλωνα και τις Ευμενίδες, έτσι και ο κόσμος της πολιτικής οφείλει να αναγνωρίσει την ιδιωτική οικονομία, αναγνωρίζοντάς την όμως την κρατά περιορισμένη στην επιμέρους σφαίρα δικαιοδοσίας της και έτσι την καθιστά ακίνδυνη για την ενότητα του δημοσίου.

«Η ανά χείρας μελέτη εστιάζει στις μεταβαλλόμενες δομές της σκέψης στη μυθοπλασία. Η έννοια της μίμησης και οι μετασχηματισμοί τους οποίους υπέστη από εποχή σε εποχή προκάλεσαν την ιδέα πως αυτές οι αλλαγές εδράζονταν στις σταθερές δομές της γλώσσας και της εμπειρίας. Έτσι μολονότι οι περιγραφές του αντικειμένου της μίμησης άλλαζαν, καθώς κάθε εποχή κατασκεύαζε το δικό της μοντέλο του κόσμου, η αφήγηση πάντοτε προϋπέθετε τη δομή ενός κόσμου. Οι σκέψεις αυτές με οδήγησαν στο να δοκιμάσω μια νέα μέθοδο στο πλαίσιο της ιστορικής προσέγγισης της μυθοπλασίας. Με βάση την υπόθεση πως τα μυθιστορήματα μοιράζονται μια κοινή δομή, συγκεκριμένα τη δομή ενός μοντέλου του φυσικού κόσμου και τη δομή ενός μοντέλου του νου που αλληλεπιδρά με το πρώτο, αποπειράθηκα να μελετήσω συγκεκριμένα μοντέλα που λειτουργούν σε μυθιστορήματα του 19ου αιώνα. Πρωταρχικού ενδιαφέροντος δεν ήταν τα μοντέλα αυτά καθαυτά αλλά οι εννοιολογικές και οι ιδεολογικές τους συνεπαγωγές».

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο Έντμουντ Χούσερλ εγκαθιδρύει ένα από τα μεγαλύτερα ρεύματα της σύγχρονης φιλοσοφίας, τη Φαινομενολογία. Εντός της φαινομενολογικής παράδοσης, με την πιο στενή ή και με ευρύτερη έννοια, κινήθηκαν έκτοτε εξαιρετικά σημαντικοί φιλόσοφοι, όπως ο Μαξ Σέλερ, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, η Χάνα Άρεντ, ο Εμμανουέλ Λεβινάς. Χωρίς αμφιβολία, η ορθή κατανόηση του ξεχωριστού χαρακτήρα και της συνεισφοράς αυτού του σπουδαίου φιλοσοφικού ρεύματος, απαιτεί την αποσαφήνιση των θεμελίων της φαινομενολογικής μεθοδολογίας και στάσης του φιλοσοφείν. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν κατανοήσουμε σε βάθος τη μετάβαση από την εμπειριστική ψυχολογία του Φραντς Μπρεντάνο –και τα χρέη αυτής της τελευταίας στη φιλοσοφική παράδοση του Αριστοτέλη και του Σχολαστικισμού– στον ιδιότυπο πλατωνισμό του ιδρυτικού κειμένου της Φαινομενολογίας, τις Λογικές Έρευνες (1900–01). Σε ένα τέτοιο εγχείρημα διαύγασης της γένεσης της Φαινομενολογίας, πριν την πραγματοποίηση της περιβόητης υπερβατολογικής στροφής του Χούσερλ στις Ιδέες Ι (1913), οι αναλύσεις στρέφονται κυρίως γύρω από το καινοτομικό περιεχόμενο των Λογικών Ερευνών και τις θεμελιακές χουσερλιανές ανακαλύψεις, δηλαδή τις φαινομενολογικές ιδέες περί αποβλεπτικότητας, κατηγοριακής εποπτείας, και του απριόρι.

Το στίγμα που δίνει η νήσος, η ΕΜΕΑ και τα τοπικά είναι ένα απαιτητικό στίγμα. Εκείνο μιας αμοιβαίας δέσμευσης, μιας κοινής εργασίας για κοινά ενδιαφέροντα· για κείμενα που θέλουν ξεκλείδωμα, προϋποθέτουν εγρήγορση και διανοητική ευθύνη, κείμενα που παρέχουν τη μέγιστη δυνατή απόλαυση αλλά όχι με την απλή θέαση, όχι με την πρώτη ανυποψίαστη ματιά, κείμενα που καθιστούν εξαρχής τον αναγνώστη συμπαραγωγό τους. Διεκδικούμε επομένως την επιλογή σας ως συνεργατών, ως μελών μιας κοινότητας που κρίνει και ελέγχει προσφερόμενα αγαθά: πληροφορίες και επιχειρήματα, σκέψεις και σχέδια, ερμηνείες και προβληματικές, αφηγήσεις και κατασκευές.Οι σημερινές συνθήκες είναι κρίσιμες. Είναι συνθήκες εξουδετέρωσης της δημοσιότητας ως όρου της δημοκρατίας. Συνθήκες μεταιχμιακές για την ίδια τη δημοκρατία. Με τον εχθρό στο προσκήνιο, με το Άουσβιτς να επιζητεί αρνητές αν όχι δικαιολογήσεις. Η δημοκρατία δεν έχει άλλο μέσο από το επιχείρημα, την παιδεία, την αγωγή στις δικές της αρχές. Δεν διαθέτει παρά τη δύναμη για αναστοχασμό, για αυτοδιάθεση, για μη συμπόρευση, όπως ορίζει ο Αντόρνο την καντιανή επιταγή της αυτονομίας στο παρόν κείμενο. Κι ήταν καιρός να βγει στα ελληνικά, είναι ο καιρός του. Με τέτοια εννοιολογικά εργαλεία δουλεύουμε και με τέτοια επιχειρήματα σας καλούμε να μας εμπιστευτείτε και στο μέλλον.

Η μετάφραση στα ελληνικά της εργασίας του Μεχμέτ Μιχρί Μπελί έχει πολλαπλή σημασία: Πρώτον, γιατί γράφτηκε πριν από οκτώ σχεδόν δεκαετίες· είναι ιδιαίτερα σπάνιες οι μελέτες του είδους από Τούρκους ερευνητές, ειδικά την εποχή εκείνη. Δεύτερον, γιατί ο ίδιος ο συγγραφέας είναι μια προσωπικότητα με ειδικό βάρος τόσο για την Τουρκία όσο και για την Ελλάδα, μέσα από τη στράτευσή του στα ιδανικά της ελευθερίας και του αγώνα κατά της καταπίεσης και την ένταξή του στη μαχόμενη Αριστερά ? υπό διωγμό στην Τουρκία, με θητεία στον Δημοκρατικό Στρατό στην Ελλάδα. Σε νεαρή ηλικία, υπό πολιτική επιτήρηση και στην αβεβαιότητα ενός παγκόσμιου πολέμου που μόλις ξεκινούσε, κατάφερε ένα επίτευγμα: ολοκλήρωσε την ανά χείρας μεταπτυχιακή μελέτη που εν τέλει αποτέλεσε διαχρονική παρακαταθήκη για τους επόμενους ερευνητές. Ήταν ένας από τους πρωτοπόρους που έριξαν μια καθαρή ματιά στο πρωτοφανές γεγονός και τις συνέπειές του χωρίς να παρασυρθεί από τα επιχειρήματα του συρμού που καλλιεργούν και τρέφονται από το «εθνικό συμφέρον». Από την εισαγωγή του Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη

Τα ηλεκτρονικά μέσα και ο κυβερνοχώρος έχουν γίνει μέρος του συνειδητού και του ασυνείδητου ελέγχου την πραγματικότητας, ενώ στην ουσία απομακρυνόμαστε από αυτή. Η λειτουργίας του διαδικτύου (Skype) στην αναλυτική συνεδρία θέτει μια πολύπλοκη παράμετρο. Σε αντίθεση με τις ελεγχόμενες παρα­μέτρους μιας ψυχαναλυτικής συνεδρίας, εδώ μπορεί να προκύψουν προβλήματα άγνωστης αιτιολογίας και αντιμετώπισης, ακόμα και στον καλύτερα εξοικειωμένο και εξοπλισμένο χρήστη.Γίνεται μια πρώτη διερεύνηση της διαμόρφωσης αυτού του νέου αναλυτικού περιβάλλοντος, με αναφορές στην επίδρασή του σε θεμελιώδεις παράγοντες της αναλυτικής συνεδρίας, όπως μεταβίβαση-αντιμεταβίβαση, αντιστάσεις, πλαίσιο, εξωλεκτική επικοινωνία, απουσία της φυσικής σωματικής παρουσίας, δεο­ντολογία. Με παράθεση κλινικού υλικού προσφέρονται παραδείγματα της θεραπευτικής διάδρασης στην μέσω διαδικτύου ψυχοθεραπευτική επικοινωνία.Ο στόχος δεν είναι το ανάθεμα ούτε η εξιδανίκευση, αλλά η επισήμανση του τι μπορεί ή δεν μπορεί να προσφέρει στην ψυχανάλυση η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και κάτω από ποιες συνθήκες.

Η πολιτική οικολογία ασχολείται με ένα μεγάλο εύρος θεμάτων, όπως, μεταξύ άλλων, τη θεωρητική και φιλοσοφική ανάλυση της σχέσης κοινωνίας-φύσης, την άνιση πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, την υφαρπαγή των κοινών αγαθών, τις πολιτικές διαχείρισης του περιβάλλοντος, τις ποικίλες «διακινδυνεύσεις», τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς για την εκμετάλλευση πόρων και τα κοινωνικά κινήματα τα οποία αντιστέκονται στα ή/και διεκδικούν τα παραπάνω. Η σημαντική διαφορά με την κυρί­αρχη οικολογική σκέψη είναι η πολιτικοποίηση των προβλημάτων, η αναζήτηση κερδισμένων και χαμένων κοινωνικών ομάδων και περιοχών και η επιμονή στα ερωτήματα «γιατί, πώς και πού». Ο τόμος περιλαμβάνει ορισμένες από τις εισηγήσεις που έγιναν στο ομότιτλο σεμινάριο που οργάνωσε το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου στην Αθήνα την περίοδο 2013-2014, ως τμήμα των δράσεων του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ENTITLE.

Το παρόν βιβλίο ανήκει στην κατηγορία των θεωρητικών κειμένων του Νετλ και αποτελεί απόσταγμα των απόψεων του συγγραφέα για τον ρόλο, τον χαρακτήρα και την εξέλιξη της εθνομουσικολογίας. Πρόκειται για επανέκδοση του βιβλίου The Sutdy of Ethnomusicology: 29 Issues and Concepts (1983), έπειτα από ριζική αναθεώρηση του αρχικού κειμένου. Το γνωστικό αντικείμενο της εθνομουσικολογίας ξεδιπλώνεται μέσα από μια ευχάριστη, αλλά πάντοτε εμπεριστατωμένη, εξέταση των βασικών ζητημάτων της θεωρίας και της μεθοδολογίας της μουσικολογικής έρευνας, των προβληματισμών που αφορούν τις προτεραιότητες και τα εσωτερικά ερωτήματα της εθνομουσικολογίας αλλά και τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ίδια ως επιστήμη ή ως νέα αντιληπτική πραγματικότητα στο πλαίσιο ανοικτών διαθεματικών ανταλλαγών με άλλα γνωστικά πεδία και νέες ιστορικές εξελίξεις και συγκυρίες.

Μπορεί η έκρηξη διαφορετικών φαινομένων πολιτικής, στρατιωτικής και ρητορικής βίας, όπως η πυρηνική απειλή, οι αλληλοσπαραγμοί στον αραβικό κόσμο και η άνοδος του ξενοφοβικού λαϊκισμού, να αναχθεί πειστικά σε ένα συνεκτικό ερμηνευτικό σχήμα και να εξηγηθεί επαρκώς; Τι οδήγησε στη σημερινή βαθιά κρίση νομιμοποίησης της διεθνιστικής και ανοιχτής πολιτικής των θεσμών του δυτικού κόσμου και γιατί οι μεγάλες Εκκλησίες, μέχρι προσφάτως κεντρικοί πυλώνες προάσπισης της ειρήνης και της κοινωνικής ευαισθησίας, αποτελούν συστηματικό στόχο των κοινωνιών που προασπίζονται ακριβώς τις ίδιες αυτές αξίες; Η μιμητική θεωρία του Ζιράρ, θέτοντας στο κέντρο του ερμηνευτικού της σχήματος μια εικονοκλαστική σύνδεση μεταξύ βίας και θρησκείας, αξιώνει την επιτυχή διαύγαση της αιτίας αυτών των φαινομένων στο σύνολό τους. Ο Ζιράρ κατασκευάζει μια φιλοσοφική ανθρωπολογία της θρησκείας κατά την οποία η θρησκεία «πέρα από το να ρυθμίζει τη βία αποκρύπτει από τα μέλη της κοινωνίας την ευθύνη που έχουν αυτά τα ίδια για την εκδήλωση και ικανοποίηση των βίαιων ορέξεών τους».