Ο Νόμος, ο Έκνομος και ο Χρόνος οφείλουν την ύπαρξή τους στην ανυπακοή της Εύας. Η πάλη ανάμεσα στις δύο κοσμικές δυνάμεις για την κατάκτηση του ανθρώπου οδήγησε κάποτε στην εφεύρεση του συμβολαίου. Έκτοτε, το συμβόλαιο, που ήρθε να αντικαταστήσει την υπόσχεση και το «λόγω τιμής», έμελλε να καθορίσει τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανθρώπων και κοινωνίας. Στη λογοτεχνία, όπως και στην ιστορία, η ποιητική του συμβολαίου δομήθηκε πάνω στη διαλεκτική εξουσίας/υποταγής/αντίστασης: Δημιουργός και Σατανάς, Εύα και Αδάμ, Πορτιέρης και Ιδιοκτήτης, Αφηγητής και Αναγνώστρια, δόκτωρ Τζέκυλ και κύριος Χάυντ, Μέλισσες και Κηφήνες, Βορράς και Νότος, Δίκαιοι και Καταπιεστές συνθέτουν το δραματικό αφήγημα της ανθρώπινης ιστορίας. Η πάλη που εγκαινίασε η Εύα συνεχίζεται· για να δώσει κάποτε το Δέντρο της Γνώσης τη θέση του στο Δέντρο της Ζωής.

Οι μνημονιακές πολιτικές δεν άρχισαν να ασκούνται μετά τα μνημόνια, δηλαδή μετά το 2009, με πρόσχημα το δημόσιο χρέος, αλλά το αργότερο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, με πρόσχημα το ιδεολόγημα του «εκσυγχρονισμού». Υπάρχει λοιπόν ένας δρόμος προς το μνημόνιο και κάτι από αυτόν το δρόμο σκιαγραφείται εδώ. Ο τόμος συμπεριλαμβάνει κείμενα που περιγράφουν το πλαίσιο της διαμόρφωσης των στόχων της ασκούμενης σήμερα όχι μόνον στη χώρα μας οικονομικής πολιτικής, κείμενα που εξηγούν τη σημασία του ύψους και της αύξησης των τιμών, καθώς και κείμενα που αναφέρονται στις κοινωνικές ασφαλίσεις και τις εξελίξεις στην ανώτατη παιδεία. Ο συγγραφέας επιχειρεί να βοηθήσει τον αναγνώστη να σχηματίσει μια συνεκτική εικόνα των ζητημάτων που πραγματεύεται, και να πειστεί πως η μνημονιακή πολιτική δεν είναι παρά μόνον η υπό ευνοϊκότερες συνθήκες συνεχιζόμενη «εκσυγχρονιστική» προσπάθεια.

Με τον παρόντα τόμο εισάγεται στο ελληνικό φιλοσοφικό περιβάλλον η σχεδόν άγνωστη ως τώρα ερευνητική προβληματική της διατομικότητας. Έχει διαπιστωθεί ότι απλά φιλοσοφικά μοντέλα, όπως αυτό του φιλελεύθερου μεμονωμένου ατόμου ή εκείνο της συναθροιστικής κοινότητας, δεν μπορούν να απαντήσουν στα παραδοσιακά ερωτήματα «τι είναι η κοινωνική σχέση, η ατομικότητα, το υποκείμενο». Έναντι αυτών αναδύονται σήμερα θεωρίες της διατομικότητας, που αποτελούν προτάσεις συνθετότερης εννοιολόγησης του «ατομικού» και του «συλλογικού» ως σχέσης εν είδει δικτύου. Στα κείμενα του τόμου παρουσιάζεται η διάσταση του σχεσιακού χαρακτήρα της ανθρώπινης πραγματικότητας, όπως αυτή έγινε κατά καιρούς αντικείμενο της σκέψης στοχαστών στην προσπάθεια απάντησης του ερωτήματος «τι είναι ο άνθρωπος» (οντολογία της σχέσης).

Στην καρδιά των αναλύσεων και του προβληματισμού αυτού του βιβλίου είναι η αλήθεια ότι η λογική του κεφαλαιοκρατικού κέρδους και του ανταγωνισμού που διέπει το Κεφάλαιο, καθιστά ασύμβατη τη σχέση του με την Ηθική, στη βάση της οποίας είναι η αρχή του ανθρωπισμού. Η διαπίστωση αυτή αφορά και τους πολιτικούς που διαχειρίζονται τις υποθέσεις της εξουσίας του κεφαλαίου, τις υποθέσεις του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος. Η οικονομική κρίση ως μορφή έκφρασης της δομικής κρίσης του συστήματος, που για τη χώρα μας και για άλλες χώρες έχει τα χαρακτηριστικά της ανθρωπιστικής κρίσης, έχει αναδείξει και στο επίπεδο του «καθημερινού» ανθρώπου αυτή την αλήθεια σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Οι αναλύσεις και ο προβληματισμός του συγγραφέα αγκαλιάζουν ένα ευρύ φάσμα φαινομένων και καταστάσεων που χαρακτηρίζουν τη σημερινή πραγματικότητα. Ο συγγραφέας δίνει έμφαση στο τρόπο προσέγγισης και ερμηνείας αυτών των φαινομένων και του ίδιου του προβλήματος της ανθρωπιστικής κρίσης.

Μετά το Περί γενέσεως και φθοράς (τόμος 7ος) και το Κατηγορίαι – Περί ερμηνείας (τόμος 1ος), τώρα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις νήσος τα Μικρά φυσικά (τόμος 14ος) εμπλουτίζοντας έτσι τη σειρά της σχολιασμένης επιστημονικής δίγλωσσης έκδοσης των Απάντων του Αριστοτέλη. Το έργο υλοποιεί η Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.Πρόκειται για τη μετάφραση των εξής αριστοτελικών πραγματειών: Περί αισθήσεως και αισθητών, Περί μνήμης και αναμνήσεως, Περί ύπνου και εγρηγόρσεως, Περί ενυπνίων, Περί της καθ’ ύπνον μαντικής, Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος, Περί νεότητος και γήρως, και ζωής και θανάτου, και αναπνοής. Τα σχόλια περιέχουν κυρίως επεξηγήσεις δύσβατων μεταφραστικά και ερμηνευτικά σημείων, οι οποίες, όπου κρίνεται απαραίτητο, εκκινούν από τις σχετικές προσεγγίσεις των κυριότερων σχολιαστών του έργου. Εκτός από το αρχαίο κείμενο, τη μετάφραση και τα σχόλια, το βιβλίο περιλαμβάνει εισαγωγή, περίληψη της επιχειρηματολογίας κάθε κεφαλαίου, βασική βιβλιογραφία, γλωσσάρι και ευρετήριο ονομάτων και αρχαίων χωρίων. 

Η Ινδία αποτελεί κοιτίδα ενός εκ’ των αρχαιοτέρων μουσικών πολιτισμών της ανθρωπότητας. Η Ινδική έντεχνη μουσική, η μακραίωνη καλλιέργεια της οποίας έλαβε χώρα στις Αυλές των Μαχαραγιάδων, αποτελεί ένα κλειστό πολιτισμικό μόρφωμα, η μοναδικότητα του οποίου έγκειται αφενός στην διάρκεια και συνέχεια της γραπτής και προφορικής παράδοσης που το διέπει, αφετέρου στην δυναμική της εξελικτικής του πορείας.Η συγκρότηση και η ιστορική εξέλιξη του τονικού συστήματος, η έννοια του Raga ως μορφής τροπισμού, οι εξωμουσικές του συνδέσεις, η ρυθμική οργάνωση, η σύνθεση των οργανικών συνόλων και η αισθητική του ηχοχρώματος αποτελούν τους κύριους πόλους της συγκεκριμένης μελέτης. Συνεξετάζονται επίσης τα είδη και οι μορφές της κλασικής Ινδικής μουσικής, καθώς και οι ιστορικές και εθνομουσικολογικές της διαστάσεις.

Τα κείμενα του παρόντος τόμου, γραμμένα τα δύο τελευταία χρόνια, αντανακλούν και πραγματεύονται την επίθεση κατά της δημοκρατίας που χαρακτηρίζει την πολιτική και κοινωνική κρίση. Από τη μια, αναζητούν απαντήσεις σχετικά με το κοινωνικό υπόβαθρο αυτής της επίθεσης, τις δυνάμεις που επενδύουν στην αποδόμηση των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών, και τα γενεσιουργά αίτια της μόνιμης έντασης μεταξύ δημοκρατίας και καπιταλισμού. Εξετάζουν τη δυναμική της απορρύθμισης των συλλογικών τρόπων με τους οποίους αρθρώνονται αξιώσεις στη μορφή των «δικαιωμάτων» και των «ευκαιριών». Από την άλλη, δίνουν έμφαση στην απειλητική δυναμική εκείνων των πρακτικών λόγων που συμπλέκονται για να οργανώσουν την αποφασιστική νεοναζιστική παρουσία στην ελληνική πολιτική σκηνή και ανατρέχουν σε ό,τι εξέθρεψε αυτή τη δυναμική.Πρόκειται για κείμενα πολιτικά, στα οποία όμως διατηρείται η έγνοια για τα θεωρητικά εργαλεία που είναι απαραίτητα στην προσπάθεια ερμηνείας των φαινομένων, αλλά και –κυρίως– στην αναγκαία στήριξη και εμβάθυνση της δημοκρατικής διάστασης των κοινωνικών και πολιτικών μας σχέσεων.

Το βιβλίο του Καντάβα για τον Μπένγιαμιν και τη φωτογραφία είναι εμβριθές, εξαιρετικά ευφυές, προσεκτικά αρμολογημένο και υποβλητικό, ένας από τους πιο οξυδερκείς στοχασμούς που συνάντησα εδώ και αρκετό καιρό. Παρότι αναφέρεται σαφώς στη φωτογραφία, επιλαμβάνεται επίσης της υπόσχεσης και των ορίων της οπτικής απεικόνισης, της σχέσης της με τη μνήμη, με το πένθος και την απώλεια. Μία συναρπαστική και ιδιαιτέρως απαιτητική εργασία, γραμμένη από έναν από τους καλύτερους ακαδημαϊκούς κριτικούς». Judith Butler «Η εργασία του Καντάβα θα αναγνωρισθεί ως μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές στην κατανόηση του ύστερου έργου του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Το κείμενο είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο: διαρκώς υπαινικτικό, οξυδερκές και, πάνω απ’ όλα, κατάφωτο και καλλιεπές».Michael Jennings «Σε αυτή την προσεκτική και επιμελή ανάγνωση, ο Εντουάρντο Καντάβα εργάζεται με κινήσεις μέγιστης ακρίβειας εν μέσω των μεταφορών που παρήγαγε η ιστορική φαντασία του Μπένγιαμιν. Το φως, η όραση, ο χρόνος, το τραύμα – τούτες οι ουσιώδεις και δυσπρόσιτες ποιότητες της ζωής αναδύονται μέσα από το φωτεινό αυτό κείμενο ως στοχασμός περί της ιστορικής συγγραφής».Homi Bhabha Ο Εντουάρντο Καντάβα είναι καθηγητής στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον. Ειδικεύεται στην αμερικανική λογοτεχνία και πολιτισμό, τη συγκριτική λογοτεχνία, της τεχνολογίες των μέσων, την πολιτική θεωρία και τη θεωρία της μετάφρασης. Έχει γράψει το βιβλίο Emerson and the Climates of History (Stanford Uνιversity Press), έχει συνεπιμεληθεί τα βιβλία Who Comes after the Subject? (Routledge) καιCities without Citizens (The Slought Foundation-Rosenbach Museum), ενώ έχει επιμεληθεί εκθέσεις σε μουσεία της Ευρώπης και Αμερικής.

Τι κρύβεται πίσω από τις γεύσεις ενός τηλεοπτικού διαγωνιστικού παιχνιδιού μαγειρικής για παιδιά; Ποια άρρητα μηνύματα διατρέχουν τη φαινομενικά ουδέτερη ενασχόληση με τη μαγειρική; Ποιες γνώσεις προκρίνονται, και ποιες δεξιότητες πριμοδοτούνται; Τι είδους διαπροσωπικές σχέσεις προάγονται και ποιος τρόπος ζωής εξυμνείται; Ποιες μορφές υποκειμενικότητας καλλιεργούνται και ποιες προσδοκίες περί παιδικής ηλικίας διατυπώνονται;Ποιες μορφές ελέγχου ασκούνται και ποιες πειθαρχίες επιβάλλονται με πρόσχημα τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την απελευθέρωση από τα τετριμμένα; Αυτά είναι μερικά από τα κύρια ερωτήματα τα οποία εξετάζει το βιβλίο, αναζητώντας τους παιδαγωγικούς λόγους και τις παιδαγωγικές πρακτικές που υιοθετεί το τηλεοπτικό παιχνίδι προκειμένου «οι μικροί μάγειρες» να μυηθούν στην εστιατορική μαγειρική. Όπως όμως διαπιστώνεται, η ενασχόληση με τη μαγειρική γίνεται το όχημα για να εξοικειωθούν τα παιδιά όχι μόνο με την παρασκευή «ξεχωριστών» πιάτων, αλλά και με την αναγκαιότητα της πρώιμης εξειδίκευσης και τις προσταγές μιας εργασιακής κουλτούρας, στο επίκεντρο της οποίας είναι η ατομικότητα, ο ανταγωνισμός, η αποδοτικότητα, η υπέρβαση των προσωπικών ορίων, η μέγιστη αξιοποίηση του χρόνου και η προσαρμοστικότητα.