Αριστοτέλης
< πίσω στους Συγγραφείς

Σύμφωνα με τη λογική διάταξη των έργων του Αριστοτέλη, το Περί πορείας ζώων προηγείται της πραγματείας Περί ψυχής, ενώ το Περί ζώων κινήσεως την ακολουθεί. Το Περί πορείας ζώων ανήκει στις πραγματείες που διερευνούν τις αιτίες των ουσιωδών χαρακτηριστικών των έμβιων όντων και εξηγεί στοχευμένα το είδος της κίνησης που χαρακτηρίζει τα διαφορετικά έμβια όντα ως μέρος της βέλτιστης δυνατής πραγμάτωσης της φύσης τους. Από την άλλη πλευρά, το Περί ζώων κινήσεως εξετάζει την κίνηση ως φυσιολογική λειτουργία που εκκινεί από την ψυχή του έμβιου όντος, με άλλα λόγια εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η ψυχή θέτει σε κίνηση το σώμα, με το οποίο συνυπάρχει όπως η μορφή με την ύλη.

Μετά το Περί γενέσεως και φθοράς (τόμος 7ος) και το Κατηγορίαι – Περί ερμηνείας (τόμος 1ος), τώρα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις νήσος τα Μικρά φυσικά (τόμος 14ος) εμπλουτίζοντας έτσι τη σειρά της σχολιασμένης επιστημονικής δίγλωσσης έκδοσης των Απάντων του Αριστοτέλη. Το έργο υλοποιεί η Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.Πρόκειται για τη μετάφραση των εξής αριστοτελικών πραγματειών: Περί αισθήσεως και αισθητών, Περί μνήμης και αναμνήσεως, Περί ύπνου και εγρηγόρσεως, Περί ενυπνίων, Περί της καθ’ ύπνον μαντικής, Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος, Περί νεότητος και γήρως, και ζωής και θανάτου, και αναπνοής. Τα σχόλια περιέχουν κυρίως επεξηγήσεις δύσβατων μεταφραστικά και ερμηνευτικά σημείων, οι οποίες, όπου κρίνεται απαραίτητο, εκκινούν από τις σχετικές προσεγγίσεις των κυριότερων σχολιαστών του έργου. Εκτός από το αρχαίο κείμενο, τη μετάφραση και τα σχόλια, το βιβλίο περιλαμβάνει εισαγωγή, περίληψη της επιχειρηματολογίας κάθε κεφαλαίου, βασική βιβλιογραφία, γλωσσάρι και ευρετήριο ονομάτων και αρχαίων χωρίων. 

Η έκδοση όλων των έργων του Αριστοτέλη απευθύνεται στον αναγνώστη που θέλει να διαβάσει το έργο του φιλοσόφου, δίχως να είναι ειδικός στη φιλοσοφία, αλλά και στους φοιτητές και τους καθηγητές, που μπορούν πλέον να αναφέρονται σε μια ελληνική χρηστική έκδοση, ενιαία και επιστημονικά ενημερωμένη. Το κάθε έργο εκδίδεται με την ευθύνη ενός επώνυμου ειδικού και περιλαμβάνει το αρχαίο κείμενο του Αριστοτέλη και τη μετάφρασή του, καθώς και εισαγωγή, σύνοψη της επιχειρηματολογίας κάθε κεφαλαίου, σύντομα σχόλια και σημειώσεις, βιβλιογραφία, γλωσσάρι, και ευρετήριο ονομάτων και αρχαίων χωρίων. Τα έργα του Αριστοτέλη καταλαμβάνουν 22 τόμους, ο τελευταίος εκ των οποίων είναι ένα λεξικό βασικών αριστοτελικών εννοιών.

Τα Φυσικά είναι το αριστοτελικό κείμενο που διαβάστηκε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στην ιστορία της σκέψης, το έργο που εξασφάλισε στην αριστοτελική φιλοσοφία την ξεχωριστή της μοίρα. Κατά τον Χάιντεγκερ, τα Φυσικά του Αριστοτέλη είναι το «κρυφό θεμέλιο της Δυτικής Φιλοσοφίας».Στην αριστοτελική εγκυκλοπαίδεια της γνώσης η επιστήμη που κατέχει την κυρίαρχη θέση είναι χωρίς αμφιβολία η «φυσική», η θεωρητική δηλαδή γνώση των φυσικών όντων και της διαρκούς μεταβολής τους. Αν σκεφτεί κανείς ότι για τον Αριστοτέλη τα μόνα όντα που υπάρχουν είναι οι ατομικές συγκεκριμένες οντότητες, η φυσική μοιάζει να μελετά την ολότητα της ύπαρξης. Τα Φυσικά είναι ένα σύνολο πραγματειών ή μαθημάτων, όπου ο Αριστοτέλης εισάγει μεθοδικά τις βασικές έννοιες με τις οποίες προσεγγίζει τον φυσικό κόσμο: ύλη, τέσσερα αίτια, τελεολογία, κίνηση, άπειρο, τόπος , κενό, χρόνος, συνέχεια, Κινούν Ακίνητο.

Η έκδοση όλων των έργων του Αριστοτέλη απευθύνεται στον αναγνώστη που θέλει να διαβάσει το έργο του φιλοσόφου, δίχως να είναι ειδικός στη φιλοσοφία, αλλά και στους φοιτητές και τους καθηγητές, που μπορούν πλέον να αναφέρονται σε μια ελληνική χρηστική έκδοση, ενιαία και επιστημονικά ενημερωμένη. Το κάθε έργο εκδίδεται με την ευθύνη ενός επώνυμου ειδικού και περιλαμβάνει το αρχαίο κείμενο του Αριστοτέλη και τη μετάφρασή του, καθώς και εισαγωγή, σύνοψη της επιχειρηματολογίας κάθε κεφαλαίου, σύντομα σχόλια και σημειώσεις, βιβλιογραφία, γλωσσάρι, και ευρετήριο ονομάτων και αρχαίων χωρίων. Τα έργα του Αριστοτέλη καταλαμβάνουν 22 τόμους, ο τελευταίος εκ των οποίων είναι ένα λεξικό βασικών αριστοτελικών εννοιών. Η μετάφραση και η έκδοση των έργων του Αριστοτέλη είναι έργο της Εταιρείας Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου και υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Την ευθύνη της έκδοσης έχει ο Γεράσιμος Κουζέλης, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και την επιστημονική διεύθυνση ο Βασίλης Κάλφας, Καθηγητής στο ΑΠΘ και ο Παντελής Μπασάκος, Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Η Αθηναίων Πολιτεία είναι η σπουδαιότερη πηγή που διαθέτουμε για την αρχαία δημοκρατία. Τα ιστορικά κεφάλαια του κειμένου περιγράφουν τη διαδρομή που οδήγησε την Αθήνα σε αυτό το επίτευγμα, ενώ το δεύτερο, συστηματικό του μέρος αφορά την καταγραφή των θεσμών της, δίνοντας στον σημερινό αναγνώστη μια αίσθηση της πρωτοποριακής οργάνωσης που χαρακτηρίζει τη δημόσια διοίκηση της πόλης κατά την κλασική εποχή. Πληροφορίες για την οργάνωση του πληθυσμού στους δήμους, για τη διαδικασία εκλογής των διαφόρων αξιωματούχων και για το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων τους, για τη σύσταση και τις συνεδριάσεις των λαϊκών δικαστηρίων, καθώς και για πολλά άλλα ζητήματα που ρυθμίζονταν με συγκεκριμένο τρόπο από την πολιτεία. Όμως εξίσου σημαντική είναι η αξία του κειμένου για την κατανόηση της ερευνητικής μεθόδου του Αριστοτέλη. Η πραγματεία εντάσσεται στο φιλόδοξο πρόγραμμα της καταγραφής 158 πολιτευμάτων που συνέταξε ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του (αποτελώντας και το μοναδικό εκτενές σωζόμενο δείγμα της), εφαρμόζοντας βασικές κατηγορίες της πολιτικής του σκέψης, όπως η θεωρία των πολιτευμάτων ή η σχέση του πολιτεύματος με την ταυτότητα του κυρίαρχου σώματος.Όμως εξίσου σημαντική είναι η αξία του κειμένου για την κατανόηση της ερευνητικής μεθόδου του Αριστοτέλη. Η πραγματεία εντάσσεται στο φιλόδοξο πρόγραμμα της καταγραφής 158 πολιτευμάτων που συνέταξε ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του (αποτελώντας και το μοναδικό εκτενές σωζόμενο δείγμα της), εφαρμόζοντας βασικές κατηγορίες της πολιτικής του σκέψης, όπως η θεωρία των πολιτευμάτων ή η σχέση του πολιτεύματος με την ταυτότητα του κυρίαρχου σώματος.Η νεοελληνική μετάφραση του αρχαίου κειμένου, η εισαγωγή και η συνολική επιμέλεια του τόμου είναι της Χλόης Μπάλλα, επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ιδιαίτερα χρήσιμα για την παρακολούθηση του ιστορικού πλαίσιου είναι τα εισαγωγικά σχόλια που συνέταξε, ειδικά για την παρούσα έκδοση, ο Robert W. Wallace, καθηγητής κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Northwestern των

Ο πολυσέλιδος αυτός τόμος επιχειρεί να προσφέρει στον Έλληνα αναγνώστη μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εποπτεία του πεδίου στο οποίο αρθρώνονται οι σχέσεις Φύσης, Κοινωνίας και Πολιτικής και έτσι καλύπτει ένα σημαντικό κενό της σύγχρονης ελληνικής βιβλιογραφίας. Τα κείμενα από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη συζήτηση, αναφέρονται στις φιλοσοφικές παραδόσεις που έχουν επηρεάσει την αντίληψή μας για τη σχέση φύσης και κοινωνίας, στην ιστορία και τα ρεύματα της «πράσινης πολιτικής σκέχης» και στις κονστρουκτιβιστικές και κριτικές προσεγγίσεις της οικολογίας.

Η Ρητορική είναι κείμενο με πρακτική στόχευση: είναι το εγχειρίδιο του ρήτορα, μέθοδος συγγραφής πολιτικών, δικανικών και επιδεικτικών λόγων. Όμως δεν είναι απλή συσσώρευση συνταγών επιτυχίας. Ο Αριστοτέλης δέχεται πως η ρητορική είναι σύστημα, με αυτάρκεια και μεθοδικότητα, το οποίο μπορεί να διατυπωθεί ως ολοκληρωμένη θεωρία, δηλαδή ως τέχνη, με την αρχαία έννοια του όρου. Η θέση αυτή αναγγέλλεται με το ξεκίνημα του έργου και υποστηρίζεται έμπρακτα, τρόπον τινά, με τον ίδιο το σχεδιασμό και την εκτέλεση της πραγματείας. Η Ρητορική είναι διπλό βιβλίο: εγχειρίδιο και φιλοσοφικό θεώρημα, εν ταυτώ. αθ’ όλη τη διάρκεια του βίου της, δηλαδή από τον 5ο π.χ. αι. έως τώρα, η θεωρία της ρητορικής υπήρξε σημείον αμφιλεγόμενον. Η πρόσληψη της Ρητορικής του Αριστοτέλη, το πώς δηλαδή αυτό το βιβλίο διαβάστηκε και πως αποτιμήθηκε στο πέρασμα του χρόνου, είναι σε μεγάλο βαθμό καθρέφτης αυτών των περιπετειών της ρητορικής θεωρίας. Ο μεσαίωνας την υποτίμησε και την αγνόησε, η Αναγέννηση την ξανά -ανακάλυψε, οι μοντέρνοι την εδόξασαν, αλλά, όπως φαίνεται, για τους λάθος λόγους: η Ρητορική του Αριστοτέλη φιλοδοξεί να είναι η λογική του δημόσιου λόγου, πολιτικού και δικανικού, οι μοντέρνοι είδαν σε αυτήν μια τεχνική της καλλιλογίας ή/και της εξαπάτησης του ακροατή. Αξιοσημείωτο είναι πως, από τα τέλη 20ου αι συντελείται μια ‘ρητορική στροφή’ στις επιστήμες του ανθρώπου και στη φιλοσοφία, όπου ως ρητορική νοείται κυρίως η θεωρία της διαβούλευσης, και όπου η συζήτηση και η έρευνα για τη Ρητορική του Αριστοτέλη κατέχει κεντρική θέση. Η Ρητορική είναι ένα επίκαιρο φιλοσοφικό βιβλίο. Η νεοελληνική μετάφραση του αρχαίου κειμένου, η εισαγωγή και η συνολική επιμέλεια του τόμου είναι του Παντελή Μπασάκου, ομότιμου καθηγητή φιλοσοφίας στο Πάντειο πανεπιστήμιο.

Η Αθηναίων Πολιτεία είναι η σπουδαιότερη πηγή που διαθέτουμε για την αρχαία δημοκρατία. Τα ιστορικά κεφάλαια του κειμένου περιγράφουν τη διαδρομή που οδήγησε την Αθήνα σε αυτό το επίτευγμα, ενώ το δεύτερο, συστηματικό του μέρος αφορά την καταγραφή των θεσμών της, δίνοντας στον σημερινό αναγνώστη μια αίσθηση της πρωτοποριακής οργάνωσης που χαρακτηρίζει τη δημόσια διοίκηση της πόλης κατά την κλασική εποχή. Πληροφορίες για την οργάνωση του πληθυσμού στους δήμους, για τη διαδικασία εκλογής των διαφόρων αξιωματούχων και για το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων τους, για τη σύσταση και τις συνεδριάσεις των λαϊκών δικαστηρίων, καθώς και για πολλά άλλα ζητήματα που ρυθμίζονταν με συγκεκριμένο τρόπο από την πολιτεία. Όμως εξίσου σημαντική είναι η αξία του κειμένου για την κατανόηση της ερευνητικής μεθόδου του Αριστοτέλη. Η πραγματεία εντάσσεται στο φιλόδοξο πρόγραμμα της καταγραφής 158 πολιτευμάτων που συνέταξε ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του (αποτελώντας και το μοναδικό εκτενές σωζόμενο δείγμα της), εφαρμόζοντας βασικές κατηγορίες της πολιτικής του σκέψης, όπως η θεωρία των πολιτευμάτων ή η σχέση του πολιτεύματος με την ταυτότητα του κυρίαρχου σώματος.Όμως εξίσου σημαντική είναι η αξία του κειμένου για την κατανόηση της ερευνητικής μεθόδου του Αριστοτέλη. Η πραγματεία εντάσσεται στο φιλόδοξο πρόγραμμα της καταγραφής 158 πολιτευμάτων που συνέταξε ο ίδιος σε συνεργασία με τους μαθητές του (αποτελώντας και το μοναδικό εκτενές σωζόμενο δείγμα της), εφαρμόζοντας βασικές κατηγορίες της πολιτικής του σκέψης, όπως η θεωρία των πολιτευμάτων ή η σχέση του πολιτεύματος με την ταυτότητα του κυρίαρχου σώματος.Η νεοελληνική μετάφραση του αρχαίου κειμένου, η εισαγωγή και η συνολική επιμέλεια του τόμου είναι της Χλόης Μπάλλα, επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ιδιαίτερα χρήσιμα για την παρακολούθηση του ιστορικού πλαίσιου είναι τα εισαγωγικά σχόλια που συνέταξε, ειδικά για την παρούσα έκδοση, ο Robert W. Wallace, καθηγητής κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Northwestern των

Τα Φυσικά είναι το αριστοτελικό κείμενο που διαβάστηκε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στην ιστορία της σκέψης, το έργο που εξασφάλισε στην αριστοτελική φιλοσοφία την ξεχωριστή της μοίρα. Κατά τον Χάιντεγκερ, τα Φυσικά του Αριστοτέλη είναι το «κρυφό θεμέλιο της Δυτικής Φιλοσοφίας».Στην αριστοτελική εγκυκλοπαίδεια της γνώσης η επιστήμη που κατέχει την κυρίαρχη θέση είναι χωρίς αμφιβολία η «φυσική», η θεωρητική δηλαδή γνώση των φυσικών όντων και της διαρκούς μεταβολής τους. Αν σκεφτεί κανείς ότι για τον Αριστοτέλη τα μόνα όντα που υπάρχουν είναι οι ατομικές συγκεκριμένες οντότητες, η φυσική μοιάζει να μελετά την ολότητα της ύπαρξης. Τα Φυσικά είναι ένα σύνολο πραγματειών ή μαθημάτων, όπου ο Αριστοτέλης εισάγει μεθοδικά τις βασικές έννοιες με τις οποίες προσεγγίζει τον φυσικό κόσμο: ύλη, τέσσερα αίτια, τελεολογία, κίνηση, άπειρο, τόπος , κενό, χρόνος, συνέχεια, Κινούν Ακίνητο.

Μετά το Περί γενέσεως και φθοράς (τόμος 7ος) και το Κατηγορίαι – Περί ερμηνείας (τόμος 1ος), τώρα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις νήσος τα Μικρά φυσικά (τόμος 14ος) εμπλουτίζοντας έτσι τη σειρά της σχολιασμένης επιστημονικής δίγλωσσης έκδοσης των Απάντων του Αριστοτέλη. Το έργο υλοποιεί η Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.Πρόκειται για τη μετάφραση των εξής αριστοτελικών πραγματειών: Περί αισθήσεως και αισθητών, Περί μνήμης και αναμνήσεως, Περί ύπνου και εγρηγόρσεως, Περί ενυπνίων, Περί της καθ’ ύπνον μαντικής, Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος, Περί νεότητος και γήρως, και ζωής και θανάτου, και αναπνοής. Τα σχόλια περιέχουν κυρίως επεξηγήσεις δύσβατων μεταφραστικά και ερμηνευτικά σημείων, οι οποίες, όπου κρίνεται απαραίτητο, εκκινούν από τις σχετικές προσεγγίσεις των κυριότερων σχολιαστών του έργου. Εκτός από το αρχαίο κείμενο, τη μετάφραση και τα σχόλια, το βιβλίο περιλαμβάνει εισαγωγή, περίληψη της επιχειρηματολογίας κάθε κεφαλαίου, βασική βιβλιογραφία, γλωσσάρι και ευρετήριο ονομάτων και αρχαίων χωρίων.