Ο Καρλ Σμιτ είναι αναμφισβήτητα μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της πολιτικής φιλοσοφίας του 20ού αιώνα. Συνήθως οι ερευνητές στέκονται στη συμμετοχή του στο ναζιστικό καθεστώς και υπ' αυτό το πρίσμα σχολιάζουν και ερμηνεύουν τα κείμενά του. Αντίθετα, τα τρία δοκίμια του Γρηγόρη Ανανιάδη αναδεικνύουν όχι μόνο την αξία της θεωρητικής του εργασίας αλλά και την επικαιρότητα των κεντρικών εννοιών του. Ο παρών τόμος αποτελεί μια εξαιρετικά χρήσιμη και πρωτότυπη συνεισφορά στην πολιτική θεωρία τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές πλαίσιο. Οι έννοιες που με απαράμιλλη μαεστρία λάξευσε ο Schmitt -από τον κορμό όχι μόνο της ευρωπαϊκής νομικής παράδοσης αλλά και της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της λογοτεχνίας- για να σκεφτεί την κρίση της εποχής του αντέχουν στο χρόνο και αποδεικνύουν τη γονιμότητά τους καθώς πολλαπλασιάζονται διεθνώς εκείνοι που, ορμώμενοι από τις πλέον διαφορετικές αφετηρίες, ανατρέχουν σ'αυτές για να σκεφτούν την κρίση της δικής μας εποχής. [...] Όποιος, δε, αρνείται να αντιμετωπίσει τα ερωτήματα αυτά, αρνείται κατ' ουσίαν να πάρει το ρίσκο και να σκεφτεί πολιτικά.

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής «αφύσικων» πραγματικοτήτων ή «εναλλακτικών» εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί. Τ ευρήματα των σύχγρονων φυσικών επιστημών έχουν μεταβάλει την αντίληψή μας γύρω από τις διαδικασίες διαμόρφωσης των εικόνων μέσω του (ανθρώπινου) ματιού του εγκεφάλου. Αντιστοίχως η φύση και η οπτική υπόσταση των (ανα)παραστάσεων έχουν γίνει κύριο αντικείμενο έρευνας κλάδων σαν κι αυτούς της γνωσιακής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών. Η καλλιτεχνική πρακτική και η επιστημονική έρευνα μοιάζει να επιβάλλουν μια ριζική επαναξιολόγηση της φιλοσοφικής συζήτησης που σχετίζεται με την αντίθεση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας.

O τόμος, δέκατος στην περιοδική έκδοση της Eταιρείας Mελέτης των Eπιστημών του Aνθρώπου «τοπικά», αποτελεί προϊόν διεθνούς διεπιστημονικής συζήτησης γύρω από τις νέες μορφές γνώσης που συνδέονται με την εγκατάσταση και χρήση των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας, στις επιχειρήσεις, στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές και πολιτικές μας σχέσεις. Eίναι η πρώτη φορά που μια τέτοια συζήτηση αποτυπώνεται στην ελληνική γλώσσα δίνοντας την ευκαιρία στο ενδιαφερόμενο κοινό να παρακολουθήσει απολύτως σύγχρονες ερευνητικές και θεωρητικές αναζητήσεις και να διακρίνει τις τάσεις που διαμορφώνονται διεθνώς. Στην τόσο διαδεδομένη συζήτηση περί νέων τεχνολογιών τα κείμενα του τόμου, γραμμένα από Έλληνες και ξένους ερευνητές, προσθέτουν μια νέα και κρίσιμη προβληματική (αυτή των νέων μορφών γνώσης) που έχει ήδη βρει ανταπόκριση στην αγγλόφωνη έκδοση του τόμου. Tα κείμενα είναι χωρισμένα σε πέντε ενότητες. H πρώτη εξετάζει φιλοσοφικά τις έννοιες πληροφορία, γνώση χρήσης και άγνοια, η δεύτερη τις κοινωνικές συνέπειες της χρήσης των νέων τεχνολογιών, η τρίτη τις εκπαιδευτικές εφαρμογές τους, η τέταρτη την παρουσία τους στη διαμόρφωση εικόνων και αντικειμένων καθώς και στην έρευνα, ενώ η πέμπτη αποτελεί έναν πολύτιμο για τον ενδιαφερόμενο και για τον Έλληνα ερευνητή βιβλιογραφικό οδηγό.

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του συνεδρίου που διοργανώθηκε το 2004 από τον τομέα φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το θάνατο του Ιμανουέλ Καντ. Τα κείμενα πραγματεύονται: τον τρόπο που ο Καντ αξιοποίησε την προγενέστερη φιλοσοφική σκέψη (ιδίως τον Πλάτωνα, τον Χιουμ και τους Σκώτους διαφωτιστές), την πρόσληψή του από τον Χέγκελ έως τον Καστοριάδη, με ενδιάμεσες περιπτώσεις τους Βίτγκενσταϊν Χάιντεγκερ, Κέλζεν και Ρωλς την ιδιάζουσα παρουσία του Καντ στη νεοελλήνική φιλοσοφία, θεμελιώδεις πτυχές της καντιανής φιλοσοφίας, με έμφαση στην κοινωνική φιλοσοφικοΐστορική προβληματική, τη σχέση του Καντ με τη λογική και τη «Θεωρητική γεωγραφία».

Το βιβλίο της Φρανσουάζ Νταβουάν Η Τρέλα Wittgenstein, σε μετάφραση και επιμέλεια του Άγγελου Βουτσά, ανοίγει νέους δρόμους στην ψυχαναλυτική προσέγγιση των ψυχώσεων. Με τον όρο «ψυχωτική μεταβίβαση» η συγγραφέας ορίζει τον τόπο και τον χρόνο της εμπλοκής αναλυτή - αναλύοντος, κατά την οποία εξερευνώνται από κοινού οι περιοχές της καταστροφής, του ανείπωτου πόνου, όλων αυτών που βγαίνουν έξω από τον λόγο και καθιστούν ανθρώπους κληρονόμους της τρέλας. Με τη βοήθεια των κειμένων του φιλοσόφου Βιτγκενστάιν η Νταβουάν εγκαθιδρύει έναν άτυπο διάλογο μέσα στην ίδια τη λειτουργία της αναλυτικής εργασίας, για να φωτίσει αυτό που ερευνά ο ψυχωτικός με το παραλήρημα, δηλαδή τα σημεία όπου ο κοινωνικός δεσμός σπάει και τραυματίζει τον άνθρωπο, κάνοντάς τον να επιβεβαιώνει κάθε φορά με τις εκτροπές του το αδιέξοδο και το μάταιο μιας ζωής αποκομμένης από όλες τις συνδέσεις που θα τη νοηματοδοτούσαν. Η Νταβουάν ανακαλύπτει μαζί τους μια μέθοδο εξόδου από την τρέλα, ακολουθώντας το νήμα των συνεδριών, σε ενα ταξίδι ψυχικής και θεωρητικής γεωγραφίας, φτάνοντας στις πηγές της ψυχαναλυτικής σκέψης για την ψύχωση.

Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδεσ του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνησης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.

H Tζουλιάνα Σγκρένα, ξαναζώντας τη δραματική της εμπειρία, μας διηγείται με διαύγεια τις πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που απήλθαν μετά την αμερικανική επέμβαση στο Iράκ, όπου ούτε οι κατακτητές ούτε αυτοί που πολεμούν ενάντια στην κατοχή θέλουν πια μάρτυρες. O εφιάλτης τεσσάρων εβδομάδων κατά τις οποίες η Tζουλιάνα ζει ως όμηρος των μουτζαχεντίν, που ισχυρίζονται ότι πολεμούν ενάντια στην κατοχή του Iράκ· η χαρά για την απελευθέρωσή της, η οποία διακόπτεται από τα πυρά των αμερικανικών στρατευμάτων που σκοτώνουν τον Nικόλα Kαλιπάρι, τον μυστικό πράκτορα που την έσωσε από τους απαγωγείς: δύο φορές θύμα «φίλιων πυρών». Mια δραματική εμπειρία σε μια χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο και την κατοχή, όπου οι όμηροι γίνονται όπλο και οι Iρακινοί άμαχοι είναι πια αμέτρητοι. Oι αναμνήσεις της απαγωγής, τα καθημερινά αισθήματα που έζησε κλεισμένη σε ένα δωμάτιο, στο σκοτάδι, οι εφιάλτες της απαγωγής, που μπλέκονται με τα θέματα της ιρακινής πραγματικότητας.

Tο βιβλίο του Eτιέν Mπαλιμπάρ Πολιτική και αλήθεια περιλαμβάνει τέσσερις μελέτες πολιτικής φιλοσοφίας, οι οποίες στρέφονται γύρω από τον κεντρικό άξονα των σχέσεων μεταξύ πολιτικής και ιδεολογίας στο πλαίσιο της φιλοσοφικής παράδοσης του μαρξισμού. H θεωρητική ανάλυση αναμετράται με επίκαιρα προβλήματα, όπως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η παγκοσμιοποίηση, ο ρατσισμός και οι ταυτότητες, η βία και η ωμότητα, η ελευθερία και η ισότητα, τα «σύνορα» μιας δημοκρατικής πολιτικής. Ένα σημαντικό βιβλίο που, συνδυάζοντας τη θεωρία με την πρακτική, αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την πρωτότυπη συνεισφορά της σκέψης του Mπαλιμπάρ στην πολιτική φιλοσοφία του καιρού μας.

Η αναφορά στο ελαιόδεντρο είναι αρκετά σύνηθες γεγονός στην ευρωπαϊκή γραμματεία του 19ου και του 20ού αιώνα. Το δέντρο αυτό μάλιστα θα αποτελέσει το έμβλημα της έλξης που ασκεί στους βόρειους λαούς η Μεσόγειος, θα σημάνει τον πόθο για φως και ζέστη, θα γίνει σύμβολο μιας φύσης καλλιεργημένης και προσιτής, συνώνυμο της εγκράτειας και της διαλλακτικότητας, ακόμα και έναυσμα στοχασμού σχετικά με τη χρονική διάρκεια του βίου μας, η οποία είναι πάντα ένα μικρό απόσπασμα του ευρύτερου ιστορικού χρόνου.Σε αντίθεση προς τα προαναφερθέντα, τα κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας εκφράζουν την καθημερινή, άμεση και βιωματική σχέση του συγγραφέα με το δέντρο της ελιάς, το οποίο είναι σχεδόν πάντοτε ενταγμένο στο φυσικό του περιβάλλον. Εδώ, η σχέση που αναπτύσσεται με την ελιά και τον καρπό της δεν έχει νοσταλγική χροιά. Πολύ περισσότερο έχουμε να κάνουμε με την περιγραφή μιας άμεσης, προσωπικής εμπειρίας, η οποία δεν είναι απαραιτήτως γαλήνια. Εδώ οι μεταφορές είναι πιο νηφάλιες, οι συμβολισμοί πιο απτοί, η σχέση με την ιστορία πιο άμεση.Στην παρούσα έκδοση έχουν συγκεντρωθεί 86 κείμενα Eλλήνων και ξένων συγγραφέων που ναφέρονται στην ελιά. Tην καλλιτεχνική επιμέλεια της έκδοσης έχει αναλάβει ο φωτογράφος Δημήτρης Στουπάκης 42 φωτογραφίες του οποίου συμπεριλαμβάνονται στον τόμο.Στην παρούσα έκδοση έχουν συγκεντρωθεί 86 κείμενα Eλλήνων και ξένων συγγραφέων που ναφέρονται στην ελιά. Tην καλλιτεχνική επιμέλεια της έκδοσης έχει αναλάβει ο φωτογράφος Δημήτρης Στουπάκης 42 φωτογραφίες του οποίου συμπεριλαμβάνονται στον τόμο.

Το Γραμμόφωνο, Κινηματογράφος, Γραφομηχανή είναι ένα βιβλίο πρωτοποριακό τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενό του, καθώς μ’ αυτό συγκροτείται για πρώτη φορά μια σύγχρονη φιλοσοφία των μέσων. O συγγραφέας του, Φρίντριχ Κίτλερ, ένας από τους πιο πολυσυζητημένους εκπροσώπους της σύγχρονης ευρωπαϊκής σκέψης, συνομιλεί με κλασικά κείμενα όπως αυτά του Pίλκε, του Kάφκα και του Xάιντεγκερ, με τους μεγάλους εφευρέτες των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας Έντισον, Mπελ και Tούρινγκ, αλλά και με τα έργα των θεωρητικών του λόγου και των μέσων Φουκώ, Λακάν και Mακλούαν. Η διεθνής κριτική αλλά και σημαντικοί φιλόσοφοι και καλλιτέχνες υποδέχτηκαν θερμά τόσο τη γερμανική όσο και την αμερικανική έκδοση του βιβλίου, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητά του. Ο Κίτλερ ιδρύει ένα νέο επιστημονικό και φιλοσοφικό τομέα, για τον οποίο αποτελεί ήδη μια ηγετική μορφή.

«O χορός δεν μπορεί να διαχωριστεί ουσιαστικά από τον πολιτισμό, και αυτή η ενότητα είναι κανονικά αρμοδιότητα και ευθύνη της ανθρωπολογίας». Mε αυτό το συμπέρασμα, η συγγραφέας κλείνει αυτό το πρωτοποριακό και πλέον κλασικό βιβλίο, την πρώτη γενική εισαγωγή στην ανθρωπολογία του χορού.H συγγραφέας ερευνά στο πρώτο μέρος τις διαφορετικές σημασίες που είχε ο χορός στο πέρασμα του χρόνου και στη συνέχεια εξετάζει τη θέση που κατέλαβε στις ανθρωπολογικές μελέτες κατά τον 20ό αιώνα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζει την ιστορική, συγκριτική και συμβολική προσέγγιση του χορού, βασισμένη σε παραδείγματα απ' όλο τον κόσμο. Tέλος στο τρίτο μέρος αναλύει τις σύγχρονες τάσεις στην έρευνα του χορού, τάσεις συνδεδεμένες με ζητήματα δημιουργικότητας και αισθητικής, επικοινωνίας και νοήματος.

δώ και έναν αιώνα, η τέχνη σχετικοποιεί ακατάπαυστα τους παραδοσιακούς τόπους (το ωραίο, το υψηλό, το γούστο κ.ά.), όπου η αισθητική έβρισκε μέχρι τότε τα σημεία αναφοράς της. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι το περιεχόμενό τους αχρηστεύτηκε ανεπανόρθωτα, αλλά ότι χρήζει επαναπροσδιορισμού και ανακατανομής με βάση ορισμένες προβληματικές πιο σφαιρικές.Το βιβλίο επικεντρώνεται σ' αυτήν τη διάσταση, προτείνοντας ένα φάσμα «ζωτικών ζητημάτων», που στόχο έχουν να προσφέρουν μια πανοραμική θέα των θεμάτων τα οποία φαίνονται ως τα πλέον ενδεδειγμένα να υπογραμμίσουν τη ζωτικότητα του φιλοσοφικού στοχασμού σστην σύγχρονη εποχή.Πρώτιστο μέλημα των συγγραφέων υπήρξε η μελέτη αυτή ν' απευθύνεται σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για το αντικείμενο, και όχι αποκλειστικά σε φοιτητές φιλοσοφίας. Ιδιαίτερα όσοι σπουδάζουν ιστορία της τέχνης, πλαστικές τέχνες, τέχνες του θεάματος, κινηματογράφο, λογοτεχνία κ.λπ., θα μπορέσουν να βρουν την ύλη που θα τους βοηθήσει να εξοικειωθούν με την σύγχρονη φιλοσοφική αισθητική, τουλάχιστον με την αισθητική που θέτει την ανάλυση στο επίκεντρο των προβληματισμών της.