Νικόλας Τσαφταρίδης
< πίσω στους Συγγραφείς

Ο τίτλος του βιβλίου υπονοεί την ύπαρξη μιας διπλής σύνδεσης. Από τη μια έχουμε το ρόλο της τέχνης στην εκπαίδευση και στη ζωή των παιδιών και από την άλλη, την εκπαίδευση των ειδικών. Από τη μια βρίσκεται η τέχνη ως μέσο προσωπικής και αυθόρμητης έκφρασης και από την άλλη, η τέχνη ως ιδιαίτερο κοινωνικοπολιτισμικό πεδίο.Ο τόμος πραγματεύεται την καλλιτεχνική πράξη ως μια δυναμική και διαρκώς εξελισσόμενη διαδικασία προσωπικής δημιουργίας. Η διαδικασία αυτή εμφορείται από τη διάθεση ανάπτυξης μιας προσωπικής ματιάς με βάση υλικά, εργαλεία, μεθόδους, στάσεις και σκέψεις, τα οποία έχουν αναπτύξει διαφορετικές καλλιτεχνικές παραδόσεις.Στο βιβλίο λοιπόν αυτό, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, η προφορική αφήγηση, το κουκλοθέατρο και ο κινηματογράφος προσεγγίζονται ως καλλιτεχνικές πρακτικές οι οποίες ζητούν να οικοδομήσουν τη σχέση τους με τα παιδιά, με βάση την πεποίθηση ότι αντικείμενο της τέχνης δεν είναι τελικά τίποτε άλλο παρά η διερεύνηση και η αποθέωση της ελευθερίας της ανθρώπινης συνείδησης.

Tα κείμενα του τόμου αφορούν την επιμόρφωση των Eλλήνων εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Eκπαίδευσης. Tρεις είναι οι κύριες μεταβολές που έχουν επιβάλει την επιμόρφωση: α) η ένταξη της Eλλάδας στην Eυρωπαϊκή Ένωση και η μετατροπή της σε κοινωνία υποδοχής μεταναστών, β) η ραγδαία εξάπλωση των Nέων Tεχνολογιών και γ) η κατάργηση των Παιδαγωγικών Aκαδημιών. Σκοπός του βιβλίου είναι να αποτιμήσει την υπάρχουσα εμπειρία και να προτείνει νέες κατευθύνσεις επιμόρφωσης θέτοντας στο επίκεντρο της κριτικής διερεύνησης την παιδαγωγική διάσταση της διαδικασίας που ακολουθείται.

Tο βιβλίο αποτελεί μια πρωτότυπη συμβολή στη μουσική και θεατρική αγωγή, ένα εργαλείο χαρούμενης και δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και εκπαιδευτικούς. Mε αφορμή μια εξαιρετικά επιτυχημένη παράσταση κουκλοθέατρου, την οποία «επενδύει» με μουσική, προτείνει παιδαγωγικές ιδέες για άμεση εφαρμογή στην προσχολική εκπαίδευση και τις πρώτες σχολικές τάξεις.O τόμος περιλαμβάνει τη μουσική και τους στίχους των τραγουδιών που επένδυσαν την παράσταση της Aντιγόνης Παρούση «ήταν ένα μικρό χαρτάκι». O Nικόλας Tσαφταρίδης μετατρέπει το υλικό αυτό σε εργαλείο εξοικείωσης των παιδιών με τα διαφορετικά μουσικά ύφη και τα αντίστοιχα μουσικά όργανα, αλλά δίνει και τη δυνατότητα να τραγουδηθούν τα τραγούδια που περιέχονται στο CD από τα ίδια τα παιδιά, μιας κα οι εκτάσεις των τραγουδιών είναι μικρές και μπορούν να αποδοθούν από παιδιά. Παράλληλα με την ευχαρίστηση του τραγουδιού, δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να εκπαιδεύσουν τη φωνή τους αφού δεν δυσκολεύονται να αναπαραγάγουν τις μελωδικές γραμμές των τραγουδιών.O τόμος συμπληρώνεται με έγχρωμο φωτογραφικό υλικό από την παράσταση, τις νότες απ' όλα τα τραγούδια, ένα εξαιρετικά χρήσιμο γλωσσάρι που εξηγεί τα σχετικά μουσικά όργανα και είδη και χρήσιμες πληροφορίες για τον εκπαιδευτικό.O τόμος συμπληρώνεται με έγχρωμο φωτογραφικό υλικό από την παράσταση, τις νότες απ' όλα τα τραγούδια, ένα εξαιρετικά χρήσιμο γλωσσάρι που εξηγεί τα σχετικά μουσικά όργανα και είδη και χρήσιμες πληροφορίες για τον εκπαιδευτικό.

Το έργο του Ορφ αποτελεί τη βασική αναφορά των μουσικοκινητικών και μουσικοπαιδαγωγικών δραστηριοτήτων. Η συνοπτική εργασία του Ν. Τσαφταρίδη ασχολείται με τον τρόπο λειτουργίας και χρήσης του παιδαγωγικού έργου του Ορφ. Εξετάζει την λεγόμενη «στοιχειοδομική» μουσική και τις προσαρμογές που έγιναν στην δουλειά του Ορφ ώστε να χρησιμοποιηθούν ως παιδαγωιγκό υλικό σε χώρες διαφορετικές από την προέλευση του μεγάλου μουσικού. Στο βιβλίο αναλύονται συγκριτικά τραγούδια που χρησιμοποιήθηκαν στην γερμανική, αγγλική και ελληνική έκδοση του εκπαιδευτικού έργου του Ορφ, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα αναφορικά με τις αρχές εφαρμογής της διδασκαλίας που συνδυάζει τη μουσική με την κίνηση και το λόγο. Το βιβλίο κλείνει με ένα εξαιρετικά χρήσιμο γλωσσάρι μουσικών όρων. Ο Νικόλας Τσαφταρίδης διδάσκει Μουσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής «αφύσικων» πραγματικοτήτων ή «εναλλακτικών» εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί. Τ ευρήματα των σύχγρονων φυσικών επιστημών έχουν μεταβάλει την αντίληψή μας γύρω από τις διαδικασίες διαμόρφωσης των εικόνων μέσω του (ανθρώπινου) ματιού του εγκεφάλου. Αντιστοίχως η φύση και η οπτική υπόσταση των (ανα)παραστάσεων έχουν γίνει κύριο αντικείμενο έρευνας κλάδων σαν κι αυτούς της γνωσιακής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών. Η καλλιτεχνική πρακτική και η επιστημονική έρευνα μοιάζει να επιβάλλουν μια ριζική επαναξιολόγηση της φιλοσοφικής συζήτησης που σχετίζεται με την αντίθεση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας.

Ο τόμος αφιερωμένος στη μελέτη της παρουσίας και των πολλαπλών χρήσεων της ιδέας της κατασκευής, περιλαμβάνει 34 πρωτότυπα άρθρα και σημειώματα ελλήνων και ξένων μελετητών από διάφορες περιοχές της τέχνης, της επιστήμης και της φιλοσοφίας, καθώς και κείμενα του Φρόυντ και του Χέγκελ που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Στην πρώτη ενότητα του τόμου μεταφράζονται κείμενα από την ευρωπαϊκή πολιτιστική παράδοση του 2ού αιώνα, τα οποία έχουν συμβάλει στη διερεύνηση του περιεχομένου της ιδέας της κατασκευής. Στη δεύτερη ενότητα του τόμου γίνεται μια προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στις επιστημονικές, τις καλλιτεχνικές και τις φιλοσοφικές πρακτικές. Μέσα από συγκεκριμένες αναλύσεις χρήσεων της έννοιας της κατασκευής, επιδιώκεται η σύγκλιση των επιμέρους προβληματικών με τη βοήθεια της ακόλουθης διαίρεσης: α) φύση, νοητικές παραστάσεις και ασυνείδητο, β) κοινωνία, ιστορία και παιδεία, γ) τα τεχνήματα του λόγου, οι τεχνικές και οι τέχνες. Τέλος, στην τρίτη ενότητα του τόμου σχολιάζεται έμμεσα η επίκαιρη, παιδαγωγική και ποιητική διάσταση της έννοιας της κατασκευής