Τιτίκα Σάλλα
< πίσω στους Συγγραφείς

Η καταιγιστική εισβολή των εικόνων στη ζωή μας έχει καταλυτικές επιπτώσεις στη διαμόρφωση της σκέψης μας. Η σχεδόν καθολική οπτικοποίηση των κάθε μορφής πληροφοριών αλλά και γνώσεων συνηγορεί σε μια μετατόπιση του σημείου όρασης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων γενικά και της καλλιτεχνικής παιδείας ειδικότερα. Ο όρος οπτικός πολιτισμός, που αφορά στη σύγχρονη τέχνη που παράγεται με πολλά διαφορετικά στοιχεία και μέσα, οδηγεί στην προσέγγισή της από διαφορετικούς δρόμους, συχνά ανοίκειους για μεγάλο αριθμό ατόμων. Ο τρόπος προσέγγισης και κατανόησης των διαφορετικών αυτών παραγωγών είναι αντικείμενο διερεύνησης των προγραμμάτων της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στις μέρες μας. Αντικείμενο αυτού του συλλογικού τόμου είναι η κατάθεση των απόψεων – θέσεων διακεκριμένων πανεπιστημιακών δασκάλων της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης επάνω στα μεταμοντέρνα πολιτιστικά προϊόντα και τους δημιουργούς τους και στον τρόπο που οφείλει να τα διαχειριστεί η εκπαίδευση. 

Ο τίτλος του βιβλίου υπονοεί την ύπαρξη μιας διπλής σύνδεσης. Από τη μια έχουμε το ρόλο της τέχνης στην εκπαίδευση και στη ζωή των παιδιών και από την άλλη, την εκπαίδευση των ειδικών. Από τη μια βρίσκεται η τέχνη ως μέσο προσωπικής και αυθόρμητης έκφρασης και από την άλλη, η τέχνη ως ιδιαίτερο κοινωνικοπολιτισμικό πεδίο.Ο τόμος πραγματεύεται την καλλιτεχνική πράξη ως μια δυναμική και διαρκώς εξελισσόμενη διαδικασία προσωπικής δημιουργίας. Η διαδικασία αυτή εμφορείται από τη διάθεση ανάπτυξης μιας προσωπικής ματιάς με βάση υλικά, εργαλεία, μεθόδους, στάσεις και σκέψεις, τα οποία έχουν αναπτύξει διαφορετικές καλλιτεχνικές παραδόσεις.Στο βιβλίο λοιπόν αυτό, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, η προφορική αφήγηση, το κουκλοθέατρο και ο κινηματογράφος προσεγγίζονται ως καλλιτεχνικές πρακτικές οι οποίες ζητούν να οικοδομήσουν τη σχέση τους με τα παιδιά, με βάση την πεποίθηση ότι αντικείμενο της τέχνης δεν είναι τελικά τίποτε άλλο παρά η διερεύνηση και η αποθέωση της ελευθερίας της ανθρώπινης συνείδησης.

Η Τιτίκα Σάλλα, η οποία διδάσκει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, πραγματεύεται τις μορφές και το περιεχόμενο της εικαστικής διαπαιδαγώγησης, χαρτογραφώντας την ιστορική πορεία και εξέλιξη των καλλιτεχνικών μαθημάτων στα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα. Παρουσιάζει τις εκπαιδευτικές πρακτικές που εφαρμόστηκαν, αλλά και τις θεωρητικές θέσεις που τις στήριξαν, έως τη συγκρότησή τους στα σύγχρονα μοντέλα της διδακτικής της τέχνης, σε Ευρώπη και Αμερική. Σχολιάζει τις ανάγκες που ανέδειξαν τα διαφορετικά συστήματα εικαστικής εκπαίδευσης και τη θέση των καλλιτεχνικών μαθημάτων στο συνολικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.Σε ξεχωριστό κεφάλαιο παρουσιάζεται η ιστορία και η τωρινή εικόνα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, έτσι ώστε ο αναγνώστης να αποκομίζει μια συνδυαστική, ολοκληρωμένη αντίληψη του καθεστώτος της εικαστικής παιδείας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής «αφύσικων» πραγματικοτήτων ή «εναλλακτικών» εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί. Τ ευρήματα των σύχγρονων φυσικών επιστημών έχουν μεταβάλει την αντίληψή μας γύρω από τις διαδικασίες διαμόρφωσης των εικόνων μέσω του (ανθρώπινου) ματιού του εγκεφάλου. Αντιστοίχως η φύση και η οπτική υπόσταση των (ανα)παραστάσεων έχουν γίνει κύριο αντικείμενο έρευνας κλάδων σαν κι αυτούς της γνωσιακής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών. Η καλλιτεχνική πρακτική και η επιστημονική έρευνα μοιάζει να επιβάλλουν μια ριζική επαναξιολόγηση της φιλοσοφικής συζήτησης που σχετίζεται με την αντίθεση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας.