Nancy Scheper-Hughes
< πίσω στους Συγγραφείς

Στον παρόντα τόμο διερευνώνται τα νοήματα, τα αισθήματα και οι πρακτικές πολιτισμικής οικειότητας ή αποξένωσης που συνυφαίνονται με την κοινωνική εμπειρία της υγείας και της αρρώστιας σε διαφορετικά πολιτισμικά συμφραζόμενα του σύγχρονου κόσμου. Η μελέτη της τρωτότητας και του κοινωνικού τραύματος συνδέεται με ερμηνευτικές επεξεργασίες της ψυχοσωματικής υποκειμενικότητας, της ετερότητας και των σχέσεων εξουσίας που αφορούν το φύλο, την κοινωνική τάξη και την εθνοτική ένταξη. Καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεματικών ?από τις εννοιολογήσεις του σωματικού και ψυχικού πόνου ώς τη χρήση των βιοϊατρικών τεχνολογιών, από την τελετουργική θεραπευτική ώς τις καταναλωτικές πρακτικές «φροντίδας του εαυτού», και από τη γενετική μηχανική ώς τους βιοπολιτικούς ανθρωπισμούς? δίνεται μια επισκόπηση της ανθρωπολογίας της υγείας και της βιοκοινωνικότητας. 

Τα κείμενα αυτού του τόμου επιχειρούν να μελετήσουν το θάνατο, τη θνητότητα και τη διαχείρισή τους με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους. Στέκονται κριτικά στις τάσεις φυσικοποίησης των αιτίων και των συνθηκών θανάτου, στις κυρίαρχες αφηγήσεις και διαδικασίες που νομιμοποιούν πρακτικές εξόντωσης των επικίνδυνων Άλλων και διερευνούν τις πολιτικές προϋποθέσεις και ιεραρχίες με βάση τις οποίες οι έννοιες της ανθρώπινης ζωής και του ανθρώπινου θανάτου επιδέχονται διαφορετικές αξιολογήσεις. Ακόμη επιχειρούν να φέρουν στο προσκήνιο την ανατρεπτική δυναμική του απειλούμενου ή νεκρού σώματος, αμφισβητώντας έτσι το δεδομένο της συμμόρφωσής του σε επιβεβλημένες κανονικότητες και σημασιοδοτήσεις.

Tο σώμα, που επί αιώνες ως ο άλλος πόλος του πνεύματος ή της ψυχής, θεωρείτο στο δυτικό πολιτισμό αυτονόητο δεδομένο, γίνεται στις σύγχρονες θεωρήσεις των κοινωνικών επιστημών και της φιλοσοφίας ζητούμενο. Δεν πρόκειται μόνο για μια στροφή των θεωρητικών αναζητήσεων, αλλά για μια κοινωνική αλλαγή. O κόσμος μας βομβαρδίζεται από προτροπές διατήρησης της νεότητας, μεταμόρφωσης και ωραιοποίησης των σωμάτων, ανάδειξης της προσωπικής ιδιαιτερότητας μέσα από σωματικά χαρακτηριστικά. Mια ολόκληρη αγορά ειδικοτήτων σχετικών με την «κατασκευή των σωμάτων» αναδεικνύεται μέσα από αυτές τις προτροπές: πλαστική χειρουργική, διαιτολογία, τατουάζ, πίρσινγκ, ντόπινγκ…Tο βιβλίο που επιμελήθηκε η Δήμητρα Mακρυνιώτη (Kαθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Aθηνών) περιλαμβάνει, πέρα από την αναλυτική και απολύτως κατατοπιστική εισαγωγή της, κείμενα γνωστών συγγραφέων (από τον Mauss μέχρι τον Agamben) που καλύπτουν όλες τις διαστάσεις της συζήτησης περί σώματος.Tα κείμενα επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχισή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του σε κοινωνικές επιταγές. Eίναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται σε ελληνική μετάφραση η διεθνής συζήτηση για το σώμα σε ένα τόμο εργαλείο για το μελετητή και απολαυστική ανάγνωση για τον κάθε ενδιαφερόμενο.