Ρόζι Μπραϊντόττι
< πίσω στους Συγγραφείς

H σύγχρονη φεμινιστική σκέψη συμβάλλει καθοριστικά στη διερεύνηση και την αναθεώρηση θεωρητικών επεξεργασιών που αφορούν τη συγκρότηση του υποκειμένου, τη σχέση εξουσίας, αυτονομίας και εμπρόθετης δράσης, την ταυτότητα και τη διαφορά, τη συνύφανση λόγου και σωματικότητας, την ιδιότητα του πολίτη, την ηθική και την πολιτική της κοινωνικής αλλαγής.O τόμος αυτός αποτυπώνει τις θεωρητικο-πολιτικές συνθήκες που έχουν προσδιορίσει τους φεμινισμούς των δύο τελευταίων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, έτσι όπως αυτοί συνομιλούν με την κοινωνική και ανθρωπολογική θεωρία, την ψυχανάλυση, το μεταδομισμό, τις μετααποικιακές σπουδές, τη λογοτεχνική και την πολιτισμική κριτική.

Tο σώμα, που επί αιώνες ως ο άλλος πόλος του πνεύματος ή της ψυχής, θεωρείτο στο δυτικό πολιτισμό αυτονόητο δεδομένο, γίνεται στις σύγχρονες θεωρήσεις των κοινωνικών επιστημών και της φιλοσοφίας ζητούμενο. Δεν πρόκειται μόνο για μια στροφή των θεωρητικών αναζητήσεων, αλλά για μια κοινωνική αλλαγή. O κόσμος μας βομβαρδίζεται από προτροπές διατήρησης της νεότητας, μεταμόρφωσης και ωραιοποίησης των σωμάτων, ανάδειξης της προσωπικής ιδιαιτερότητας μέσα από σωματικά χαρακτηριστικά. Mια ολόκληρη αγορά ειδικοτήτων σχετικών με την «κατασκευή των σωμάτων» αναδεικνύεται μέσα από αυτές τις προτροπές: πλαστική χειρουργική, διαιτολογία, τατουάζ, πίρσινγκ, ντόπινγκ…Tο βιβλίο που επιμελήθηκε η Δήμητρα Mακρυνιώτη (Kαθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Aθηνών) περιλαμβάνει, πέρα από την αναλυτική και απολύτως κατατοπιστική εισαγωγή της, κείμενα γνωστών συγγραφέων (από τον Mauss μέχρι τον Agamben) που καλύπτουν όλες τις διαστάσεις της συζήτησης περί σώματος.Tα κείμενα επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχισή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του σε κοινωνικές επιταγές. Eίναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται σε ελληνική μετάφραση η διεθνής συζήτηση για το σώμα σε ένα τόμο εργαλείο για το μελετητή και απολαυστική ανάγνωση για τον κάθε ενδιαφερόμενο.

Τι σημαίνει νομαδικό υποκείμενο και πώς τοποθετείται μέσα στις παρούσες κοινωνικές και οικονομικές μεταλλάξεις; Ποιες είναι οι πολιτικές και ηθικές προϋποθέσεις που δομούν τη νομαδική υποκειμενικότητα; Πώς σχετίζεται το νομαδικό υποκείμενο με την κρίση της μετανεωτερικότητας και με την έννοια της «διαφοράς»; Πού μπορούμε να εντοπίσουμε νέα θεωρητικά και πολιτικά παραδείγματα που θα μας συνδράμουν στην επεξεργασία δημιουργικών σχημάτων σκέψης; Από πού εκπορεύεται «το νέο»; Ακολουθώντας τη διεισδυτική ματιά της μεταδομιστικής γενιάς από την οπτική της έμφυλης διαφοράς και αντλώντας έμπνευση από τη σκέψη του Σπινόζα, του Νίτσε, του Μπερξόν, του Φουκώ, του Ντελέζ και της Ιριγκαραί, η Μπραϊντόττι τοποθετεί τη νομαδική υποκειμενικότητα στο επίκεντρο του φιλοσοφικού, κριτικού και φεμινιστικού της στοχασμού. Διατηρώντας έναν συνεχή διάλογο με τη μεταποικιοκρατική θεωρία και τη θεωρία της φυλής, έννοιες όπως η φαντασία, το πάθος, η δημιουργικότητα, το σώμα, η επιθυμία, η σχεσιακότητα, η συναισθηματικότητα, η διαισθητική κατανόηση έρχονται στο προσκήνιο με σκοπό να διαταράξουν τα λιμνάζοντα νερά της διανοητικής καθίζησης της εποχής μας. Παραμένοντας πιστή στο εγχείρημά της για κριτικό επανασχεδιασμό της (γυναικείας) υποκειμενικότητας πέρα από την αποθέωση του αρνητικού, υιοθετεί με συνέπεια τη φεμινιστική πολιτική της θέσης και με γνώμονα τη χαρτογραφική μέθοδο πραγματεύεται την πολιτική σημασία του φιλοσοφικού νομαδισμού με σκοπό την επίτευξη διανοητών και χειραφετικών εναλλακτικών τρόπων ύπαρξης και επιθυμίας. Από αυτή την οπτική, εκείνο που χρειαζόμαστε για την πολιτική φαντασία είναι ένα ποιοτικό άλμα.