«Ας θυμηθούμε, επιγραμματικά, τι εννοούσε ο Φουκό όταν μιλούσε για τη μοντέρνα αποστολή του φιλοσοφείν: καταγγελία των αθέατων σχέσεων εξουσίας, δημιουργία αντιστάσεων, δυνατότητα να εκφραστούν οι φωνές που καταπνίγονται, παραγωγή αληθινών γνώσεων που να μπορούν να αντιταχθούν στους κυρίαρχους τρόπους διακυβέρνησης, δυνατότητα επινόησης νέων μορφών υποκειμενικότητας, πρόκληση να ενεργοποιήσουμε τις ελευθερίες και τις δυνατότητες δράσης μας, ανάδειξη της ιστορικότητας των συστημάτων γνώσης, κατάδειξη ότι τίποτα δεν είναι μοιραίο, και εντέλει και οπωσδήποτε τη δυνατότητα να αλλάξουμε τη ζωή μας. Αυτή την αποστολή ο Φουκό προσπάθησε να την εκπληρώσει αφηγούμενος ιστορίες που μιλούν γι' αυτό που ήμασταν και γι' αυτό που θα μπορούσαμε να πάψουμε να είμαστε». Το βιβλίο του Γκρο αποτελεί μια εξαιρετική εισαγωγή στο έργο του Φουκό, πιστή στο πνεύμα της φιλοσοφίας του και προκλητική ως ανάγνωση, τόσο για τον ειδικό όσο και για τον αμύητο.

Το βιβλίο αποτελεί συλλογή κειμένων γύρω από θέματα Παιδείας: γενικές θεωρήσεις του τι είναι Παιδεία, εξειδικευμένα θέματα, όπως πώς πρέπει να διδάσκονται τα Μαθηματικά, και παρεμβάσεις σε θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής. Τα περισσότερα έχουν κατά καιρούς δημοσιευτεί στον Τύπο ή έχουν εκφωνηθεί σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις. Αρκετά από αυτά ξεκινούν από την επικαιρότητα, όλα όμως έχουν μέλημα να μην μείνουν στο πρόσκαιρο αλλά να αναδείξουν και να καυτηριάσουν τα μόνιμα κακώς κείμενα. Γραπτά που επιχειρούν να συνδυάσουν καταγγελία και αντιπρόταση, θεωρία και πρακτική, που φιλοδοξούν να διαβαστούν σαν ψηφίδες της Παιδείας που θέλουμε. ...κάθε παρέμβαση στα της Παιδείας οφείλει να έχει τη βελτίωσή της σαν κυρίαρχο στόχο - κάθε άλλη επιδίωξη οφείλει να είναι υποδεέστερη... ...αν μένει κάτι από τα Μαθηματικά είναι η σκέψη, η μέθοδος, η σχέση αιτίου και αιτιατού... ...η στερεομετρία έχει μπει στο μουσείο, λες και πάψαμε να ζούμε μέσα σε τοίχους που κάνουν συνήθως ορθή γωνία με το πάτωμα, ίσως και μεταξύ τους... ...τα παπούτσια και τα αυτοκίνητα διαφέρουν από το μυαλό και την ελευθερία του λόγου σε τι; Τα πρώτα φθείρονται όσο περισσότερο τα χρησιμοποιεί κανείς. Τα δεύτερα φθείρονται όσο περισσότερο δεν τα χρησιμοποιεί...

H σύγχρονη φεμινιστική σκέψη συμβάλλει καθοριστικά στη διερεύνηση και την αναθεώρηση θεωρητικών επεξεργασιών που αφορούν τη συγκρότηση του υποκειμένου, τη σχέση εξουσίας, αυτονομίας και εμπρόθετης δράσης, την ταυτότητα και τη διαφορά, τη συνύφανση λόγου και σωματικότητας, την ιδιότητα του πολίτη, την ηθική και την πολιτική της κοινωνικής αλλαγής.O τόμος αυτός αποτυπώνει τις θεωρητικο-πολιτικές συνθήκες που έχουν προσδιορίσει τους φεμινισμούς των δύο τελευταίων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, έτσι όπως αυτοί συνομιλούν με την κοινωνική και ανθρωπολογική θεωρία, την ψυχανάλυση, το μεταδομισμό, τις μετααποικιακές σπουδές, τη λογοτεχνική και την πολιτισμική κριτική.

Οι δραστηριότητες του βιβλίου, εφόσον επιλεγούν προσεκτικά, είναι κατάλληλες για παιδιά και ενήλικες, οι οποίοι ανήκουν σε ένα ευρύ φάσμα περιπτώσεων ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ακόμα, πολλές από αυτές μπορούν να εφαρμοστούν και με ομάδες παιδιών. Ο Μαγικός αυλός είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας των συγγραφέων από τους χώρους της υγείας και της εκπαίδευσης εδώ και αρκετά χρόνια. Και οι δύο έχουν εργαστεί με παιδιά και ενήλικες όλων των ηλικιών που πάσχουν από ποικίλες διαταραχές ή δυσλειτουργίες. Όλες οι δραστηριότητες έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία σε πολλές περιπτώσεις. Μπορούν να φανούν χρήσιμες σε εκπαιδευτικούς, θεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και φυσιοθεραπευτές.

Ο Καρλ Σμιτ είναι αναμφισβήτητα μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της πολιτικής φιλοσοφίας του 20ού αιώνα. Συνήθως οι ερευνητές στέκονται στη συμμετοχή του στο ναζιστικό καθεστώς και υπ' αυτό το πρίσμα σχολιάζουν και ερμηνεύουν τα κείμενά του. Αντίθετα, τα τρία δοκίμια του Γρηγόρη Ανανιάδη αναδεικνύουν όχι μόνο την αξία της θεωρητικής του εργασίας αλλά και την επικαιρότητα των κεντρικών εννοιών του. Ο παρών τόμος αποτελεί μια εξαιρετικά χρήσιμη και πρωτότυπη συνεισφορά στην πολιτική θεωρία τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές πλαίσιο. Οι έννοιες που με απαράμιλλη μαεστρία λάξευσε ο Schmitt -από τον κορμό όχι μόνο της ευρωπαϊκής νομικής παράδοσης αλλά και της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της λογοτεχνίας- για να σκεφτεί την κρίση της εποχής του αντέχουν στο χρόνο και αποδεικνύουν τη γονιμότητά τους καθώς πολλαπλασιάζονται διεθνώς εκείνοι που, ορμώμενοι από τις πλέον διαφορετικές αφετηρίες, ανατρέχουν σ'αυτές για να σκεφτούν την κρίση της δικής μας εποχής. [...] Όποιος, δε, αρνείται να αντιμετωπίσει τα ερωτήματα αυτά, αρνείται κατ' ουσίαν να πάρει το ρίσκο και να σκεφτεί πολιτικά.

Η χρήση των νέων μέσων και των νέων τεχνολογιών (πληροφορίας και επικοινωνίας) στη σύγχρονη τέχνη έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες κατασκευής «αφύσικων» πραγματικοτήτων ή «εναλλακτικών» εικόνων της πραγματικότητας. Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε νέες όψεις ακόμα και σε εκείνα τα θέματα και τα μονοπάτια της καλλιτεχνικής έρευνας που είχαν εν μέρει εγκαταλειφθεί. Τ ευρήματα των σύχγρονων φυσικών επιστημών έχουν μεταβάλει την αντίληψή μας γύρω από τις διαδικασίες διαμόρφωσης των εικόνων μέσω του (ανθρώπινου) ματιού του εγκεφάλου. Αντιστοίχως η φύση και η οπτική υπόσταση των (ανα)παραστάσεων έχουν γίνει κύριο αντικείμενο έρευνας κλάδων σαν κι αυτούς της γνωσιακής επιστήμης και της επιστήμης των υπολογιστών. Η καλλιτεχνική πρακτική και η επιστημονική έρευνα μοιάζει να επιβάλλουν μια ριζική επαναξιολόγηση της φιλοσοφικής συζήτησης που σχετίζεται με την αντίθεση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας.

O τόμος, δέκατος στην περιοδική έκδοση της Eταιρείας Mελέτης των Eπιστημών του Aνθρώπου «τοπικά», αποτελεί προϊόν διεθνούς διεπιστημονικής συζήτησης γύρω από τις νέες μορφές γνώσης που συνδέονται με την εγκατάσταση και χρήση των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας, στις επιχειρήσεις, στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές και πολιτικές μας σχέσεις. Eίναι η πρώτη φορά που μια τέτοια συζήτηση αποτυπώνεται στην ελληνική γλώσσα δίνοντας την ευκαιρία στο ενδιαφερόμενο κοινό να παρακολουθήσει απολύτως σύγχρονες ερευνητικές και θεωρητικές αναζητήσεις και να διακρίνει τις τάσεις που διαμορφώνονται διεθνώς. Στην τόσο διαδεδομένη συζήτηση περί νέων τεχνολογιών τα κείμενα του τόμου, γραμμένα από Έλληνες και ξένους ερευνητές, προσθέτουν μια νέα και κρίσιμη προβληματική (αυτή των νέων μορφών γνώσης) που έχει ήδη βρει ανταπόκριση στην αγγλόφωνη έκδοση του τόμου. Tα κείμενα είναι χωρισμένα σε πέντε ενότητες. H πρώτη εξετάζει φιλοσοφικά τις έννοιες πληροφορία, γνώση χρήσης και άγνοια, η δεύτερη τις κοινωνικές συνέπειες της χρήσης των νέων τεχνολογιών, η τρίτη τις εκπαιδευτικές εφαρμογές τους, η τέταρτη την παρουσία τους στη διαμόρφωση εικόνων και αντικειμένων καθώς και στην έρευνα, ενώ η πέμπτη αποτελεί έναν πολύτιμο για τον ενδιαφερόμενο και για τον Έλληνα ερευνητή βιβλιογραφικό οδηγό.

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του συνεδρίου που διοργανώθηκε το 2004 από τον τομέα φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το θάνατο του Ιμανουέλ Καντ. Τα κείμενα πραγματεύονται: τον τρόπο που ο Καντ αξιοποίησε την προγενέστερη φιλοσοφική σκέψη (ιδίως τον Πλάτωνα, τον Χιουμ και τους Σκώτους διαφωτιστές), την πρόσληψή του από τον Χέγκελ έως τον Καστοριάδη, με ενδιάμεσες περιπτώσεις τους Βίτγκενσταϊν Χάιντεγκερ, Κέλζεν και Ρωλς την ιδιάζουσα παρουσία του Καντ στη νεοελλήνική φιλοσοφία, θεμελιώδεις πτυχές της καντιανής φιλοσοφίας, με έμφαση στην κοινωνική φιλοσοφικοΐστορική προβληματική, τη σχέση του Καντ με τη λογική και τη «Θεωρητική γεωγραφία».

Το βιβλίο της Φρανσουάζ Νταβουάν Η Τρέλα Wittgenstein, σε μετάφραση και επιμέλεια του Άγγελου Βουτσά, ανοίγει νέους δρόμους στην ψυχαναλυτική προσέγγιση των ψυχώσεων. Με τον όρο «ψυχωτική μεταβίβαση» η συγγραφέας ορίζει τον τόπο και τον χρόνο της εμπλοκής αναλυτή - αναλύοντος, κατά την οποία εξερευνώνται από κοινού οι περιοχές της καταστροφής, του ανείπωτου πόνου, όλων αυτών που βγαίνουν έξω από τον λόγο και καθιστούν ανθρώπους κληρονόμους της τρέλας. Με τη βοήθεια των κειμένων του φιλοσόφου Βιτγκενστάιν η Νταβουάν εγκαθιδρύει έναν άτυπο διάλογο μέσα στην ίδια τη λειτουργία της αναλυτικής εργασίας, για να φωτίσει αυτό που ερευνά ο ψυχωτικός με το παραλήρημα, δηλαδή τα σημεία όπου ο κοινωνικός δεσμός σπάει και τραυματίζει τον άνθρωπο, κάνοντάς τον να επιβεβαιώνει κάθε φορά με τις εκτροπές του το αδιέξοδο και το μάταιο μιας ζωής αποκομμένης από όλες τις συνδέσεις που θα τη νοηματοδοτούσαν. Η Νταβουάν ανακαλύπτει μαζί τους μια μέθοδο εξόδου από την τρέλα, ακολουθώντας το νήμα των συνεδριών, σε ενα ταξίδι ψυχικής και θεωρητικής γεωγραφίας, φτάνοντας στις πηγές της ψυχαναλυτικής σκέψης για την ψύχωση.

Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδεσ του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνησης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.

H Tζουλιάνα Σγκρένα, ξαναζώντας τη δραματική της εμπειρία, μας διηγείται με διαύγεια τις πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που απήλθαν μετά την αμερικανική επέμβαση στο Iράκ, όπου ούτε οι κατακτητές ούτε αυτοί που πολεμούν ενάντια στην κατοχή θέλουν πια μάρτυρες. O εφιάλτης τεσσάρων εβδομάδων κατά τις οποίες η Tζουλιάνα ζει ως όμηρος των μουτζαχεντίν, που ισχυρίζονται ότι πολεμούν ενάντια στην κατοχή του Iράκ· η χαρά για την απελευθέρωσή της, η οποία διακόπτεται από τα πυρά των αμερικανικών στρατευμάτων που σκοτώνουν τον Nικόλα Kαλιπάρι, τον μυστικό πράκτορα που την έσωσε από τους απαγωγείς: δύο φορές θύμα «φίλιων πυρών». Mια δραματική εμπειρία σε μια χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο και την κατοχή, όπου οι όμηροι γίνονται όπλο και οι Iρακινοί άμαχοι είναι πια αμέτρητοι. Oι αναμνήσεις της απαγωγής, τα καθημερινά αισθήματα που έζησε κλεισμένη σε ένα δωμάτιο, στο σκοτάδι, οι εφιάλτες της απαγωγής, που μπλέκονται με τα θέματα της ιρακινής πραγματικότητας.

Tο βιβλίο του Eτιέν Mπαλιμπάρ Πολιτική και αλήθεια περιλαμβάνει τέσσερις μελέτες πολιτικής φιλοσοφίας, οι οποίες στρέφονται γύρω από τον κεντρικό άξονα των σχέσεων μεταξύ πολιτικής και ιδεολογίας στο πλαίσιο της φιλοσοφικής παράδοσης του μαρξισμού. H θεωρητική ανάλυση αναμετράται με επίκαιρα προβλήματα, όπως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και η παγκοσμιοποίηση, ο ρατσισμός και οι ταυτότητες, η βία και η ωμότητα, η ελευθερία και η ισότητα, τα «σύνορα» μιας δημοκρατικής πολιτικής. Ένα σημαντικό βιβλίο που, συνδυάζοντας τη θεωρία με την πρακτική, αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την πρωτότυπη συνεισφορά της σκέψης του Mπαλιμπάρ στην πολιτική φιλοσοφία του καιρού μας.