Το μικρό αυτό κείμενο του Φρόυντ αποτελεί συνοπτική και εκλαϊκευμένη εκδοχή της Ερμηνείας των ονείρων, το οποίο αν και είχε κυκλοφορήσει ένα χρόνο νωρίτερα δεν γνώρισε μεγάλη απήχηση. Με τρόπο σαφή και ακριβή, ο Φρόυντ μας δίνει τις βασικές αρχές της ριζοσπαστικής για την εποχή θεώρησής του, τεκμηριώνοντας μέσα από πολλαπλά παραδείγματα ονείρων τη μέθοδο ερμηνείας του. Μας δείχνει πώς η λαϊκή αντίληψη αλλά και οι πεποιθήσεις των αρχαίων για το όνειρο είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα από ό,τι οι θεωρίες των ειδικών της εποχής και μας εξηγεί με απλούς όρους πώς λειτουργεί ο μηχανισμός συγκαλυμμένης εκπλήρωσης απωθημένων επιθυμιών.

Τα κείμενα του παρόντος τόμου, γραμμένα τα δύο τελευταία χρόνια, αντανακλούν και πραγματεύονται την επίθεση κατά της δημοκρατίας που χαρακτηρίζει την πολιτική και κοινωνική κρίση. Από τη μια, αναζητούν απαντήσεις σχετικά με το κοινωνικό υπόβαθρο αυτής της επίθεσης, τις δυνάμεις που επενδύουν στην αποδόμηση των δημοκρατικών διαδικασιών και θεσμών, και τα γενεσιουργά αίτια της μόνιμης έντασης μεταξύ δημοκρατίας και καπιταλισμού. Εξετάζουν τη δυναμική της απορρύθμισης των συλλογικών τρόπων με τους οποίους αρθρώνονται αξιώσεις στη μορφή των «δικαιωμάτων» και των «ευκαιριών». Από την άλλη, δίνουν έμφαση στην απειλητική δυναμική εκείνων των πρακτικών λόγων που συμπλέκονται για να οργανώσουν την αποφασιστική νεοναζιστική παρουσία στην ελληνική πολιτική σκηνή και ανατρέχουν σε ό,τι εξέθρεψε αυτή τη δυναμική.Πρόκειται για κείμενα πολιτικά, στα οποία όμως διατηρείται η έγνοια για τα θεωρητικά εργαλεία που είναι απαραίτητα στην προσπάθεια ερμηνείας των φαινομένων, αλλά και –κυρίως– στην αναγκαία στήριξη και εμβάθυνση της δημοκρατικής διάστασης των κοινωνικών και πολιτικών μας σχέσεων.

Η συναρπαστική ιστορία της φιλίας του Φρόυντ με τον Βίλχελμ Φλης, μια ιστορία σύμφυτη με τις απαρχές της ψυχανάλυσης, ξετυλίγεται στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Προηγουμένως, εξετάζεται η εξέλιξη των ιδεών του Φρόυντ για την παράνοια. Σκοπός είναι η καταγραφή της πορείας που οδηγεί στη διατύπωση μιας ολοκληρωμένης θεωρίας. Πόσο αυτή η πορεία σημαδεύτηκε από αυτή την τόσο ξεχωριστή φιλία που κατέληξε σε μια σφοδρή σύγκρουση και δημόσια αντιπαράθεση; Ο Φρόυντ, ο Φλης και η παράνοια, λοιπόν: ο Φλης κατηγορεί τον Βάινινγκερ (όπως και τον Σβόμποντα) για λογοκλοπή που πραγματοποιήθηκε, πιστεύει, με τη συνδρομή του Φρόυντ, ο οποίος αρχικά δεν του ανέφερε μια επίσκεψη του Βάινινγκερ στο σπίτι του. Όπως δεν αναφερόταν ποτέ, στις επιστολές του προς τον Φλης, στο πρόσωπο του πατέρα του Φλης. Ενός πατέρα που «επιστρέφει», για τον Φλης, μέσα από τον κλέφτη Βάινινγκερ που αυτοκτονεί, όπως είχε κάνει και ο πατέρας του. Ή μήπως «επιστρέφει» τελικά ο Φλης, για τον Φρόυντ, μέσα από τον πρόεδρο Σρέμπερ; Η θεωρία για την παράνοια πάντως είχε σχηματιστεί, κατά δήλωση του ίδιου του Φρόυντ, πριν την ανάγνωση των απομνημονευμάτων του Σρέμπερ. Κι έκανε λόγο για τη σημασία της ομοφυλοφιλικής συνιστώσας της λίμπιντο στην έκλυση της παράνοιας. Μια θεωρία που σχηματίστηκε με βάση τη συμπεριφορά του Φλης. Και μια συμπεριφορά που προκλήθηκε με αφορμή κυρίως τη θεωρία της αμφισεξουαλικότητας, θεωρίας που για τον άντρα ισοδυναμεί με την αναγνώριση της ύπαρξης, και τελικά με την αποδοχή, μιας θηλυκής πλευράς μέσα του.

«“Ρόιδο μας τα ’κανε αυτός ο καπιταλισμός!” σκέφτονται οι άνθρωποι. “Πρώτα μας έκανε καλά καλά να δυστυχήσουμε, και μετά όλο χάλαγε κι από πάνω”. Και μια άλλη λέει: “Κι εν πάση περιπτώσει, αυτόν τον καπιταλισμό τον έχουμε ήδη πάρα πολύ καιρό –κάπου διακόσια με πεντακόσια χρόνια–, ε και τέλος πάντων φτάνει πια! Ήρθε η ώρα να δοκιμάσουμε και τίποτα καινούριο. Καμιά αλλαγή πότε πότε δεν βλάπτει!”». «Χωρίς να το αντιληφθούμε, η έννοια του κομμουνισμού πολλαπλασιάστηκε. Από τον κομμουνισμό φτάσαμε στους κομμουνισμούς, οι οποίοι, πέρα από έναν πραγματικό κομμουνιστικό πλουραλισμό, υποδηλώνουν ότι η έννοια του κομμουνισμού είναι αμφιλεγόμενη, ότι συνιστά πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Όλες αυτές οι αντιφατικές έννοιες του κομμουνισμού εκφράστηκαν ή εκφράζονται από φιλελεύθερες ή αυταρχικές κομμουνίστριες, από σοσιαλίστριες, από εχθρούς του συστήματος. Έτσι ο κομμουνισμός σήμαινε ανέκαθεν πολύ περισσότερα από μόνη την άρνηση του καπιταλισμού, καθώς εμπλέκεται ευθύς εξαρχής στην κριτική στους άλλους κομμουνισμούς και τις σοσιαλιστικές ουτοπίες, στη σύγκρουση για το μέλλον».