Πάνος Αλούπης
< πίσω στους Συγγραφείς

Η ψυχανάλυση θεώρησε ότι η σεξουαλικότητα αποτελεί τον απαραίτητο αρμό ανάμεσα στο βιολογικό σώμα και την ψυχική επικράτεια, και την προσέγγισε με μια ριζικά ανατρεπτική διάσταση, καταλύοντας την «φυσική» τάξη των πραγμάτων. Υπογράμμισε τα αντινομικά στοιχεία που την χαρακτηρίζουν και τη σταδιακή-διαλεκτική ύφανσή της, που είναι ιδιαίτερη για κάθε υποκείμενο και σημαδεύεται από την πολυσθενικότητα των ενορμήσεων και τη ρευστότητα των μορφών που μπορεί να πάρει. Ανέδειξε ακόμη την σύνδεσή της με διαγεναεακές και συλλογικές διεργασίες, καθώς βρίσκεται στο επίκεντρο ιδεολογικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών αντιπαραθέσων. Οι σημερινές ανακατατάξεις αφορούν στο θέμα της διαφοράς των φύλων, των νέων μορφών ζευγαριών και γονεϊκότητας και κυρίως στη διάκριση ανάμεσα στο ανατομικό φύλο, την σεξουαλική ταυτότητα και την σεξουαλικότητα(τες). Έχουν διατυπωθεί πληθώρα θεωρητικών, πολιτικών και κοινωνικών αναζητήσεων που απασχολούν εμφατικά τον δημόσιο διάλογο. Η ψυχανάλυση δεν θα μπορούσε να εξαιρέσει τον εαυτό της από αυτές τις διερωτήσεις, καθώς έρχεται συνεχώς αντιμέτωπη με επίμονα κλινικά και θεωρητικά ερωτήματα που αποζητούν απαντήσεις. Στην μονογραφία αυτή συγκεντρώνονται κείμενα που προσπαθούν να διαλευκάνουν την έννοια της ψυχικής αμφισεξουαλικότητας, την παρουσία της εντός της αναλυτικής σκηνής, την οργάνωση της «νέο-σεξουαλικής» ταυτότητας, την έννοια της θηλυκότητας και της φύσης της γυναικείας σεξουαλικότητας, την γονεϊκότητα σε ομόφυλα ζευγάρια αλλά και ερωτήματα που αφορούν στον τρόπο που αποτυπώνεται η σεξουαλική πολλαπλότητα στη λογοτεχνική γραφή.

Η έννοια «αντικείμενο» συνοδεύει το ψυχαναλυτικό εγχείρημα από τη γέννησή του. Συναρτάται με τις ενορμητικές τροχιές, συνδέεται άμεσα με τα συναισθήματα και τις μεταλλαγές της ψυχοσεξουαλικής πορείας, ενώ αποτελεί σημείο συνάντησης και αντιπαράθεσης με την παραδοσιακή σύλληψη αυτής της έννοιας από τη φιλοσοφία και τη γνωσιακή ψυχολογία. Η «σχέση με το αντικείμενο» αποτελεί ένα προνομιούχο πεδίο όπου αναδεικνύονται οι πολυδαίδαλες διαδρομές της ανθρωποποίησης και της υποκειμενοποίησης και δοκιμάζονται θεωρητικές υποθέσεις και θεραπευτικές στρατηγικές.Ωστόσο ο ακριβής ορισμός του αντικειμένου στην ψυχανάλυση παραμένει αινιγματικός και ρευστός, παρά την πολλαπλότητα των θεωρητικών και κλινικών προσεγγίσεων που έχουν παρουσιαστεί μέχρι σήμερα. Ο όρος εμπεριέχει μια εντυπωσιακή πολυσημία καθώς το μερικό αντικείμενο αλλά και το ολικό, το ναρκισσιστικό και το σεξουαλικό, το εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό, το αντικείμενο-εαυτός και το αντικείμενο-σωματική ζώνη κ.ά. συνυπάρχουν κάτω από μια κοινή σημειολογική αναφορά. Αυτός ο σημασιολογικός πλούτος καθρεφτίζει τη βαρύτητα και την πολυπλοκότητα του θέματος, μπορεί όμως να οδηγήσει σε συγχύσεις και παρερμηνείες. Στη μονογραφία αυτή επιχειρείται μια πρώτη παρουσίαση ενός τόσο πολυδιάστατου θέματος. Εμπεριέχονται θεωρητικά και κλινικά κείμενα που προσπαθούν να το φωτίσουν από διαφορετικές θέσεις και να αναδείξουν την πρωτοτυπία και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η ψυχαναλυτική κατανόηση και κλινική πράξη.