«Οι κάτοικοι της Δυτικής Ευρώπης βιώνουν όλο και πιο συχνά το συναίσθημα ότι δεν αναγνωρίζουν πλέον τη χώρα τους. Στο Λουξεμβούργο, το φαινόμενο αυτό συνδέεται με μια σειρά οικονομικών εξελίξεων που ανέδειξαν αυτό το μικρό κράτος σε ένα από τα πλουσιότερα στον κόσμο… »Οι ταχύτατες μεταμορφώσεις του Λουξεμβούργου δεν είναι απλώς ο καμβάς των θεατρικών έργων της συλλογής του βιβλίου. Είναι η πρώτη ύλη με την οποία πλάθονται τα έργα του Ίαν Ντε Τόφφολι. Είναι τα ερωτήματα που τον απασχολούν και τα οποία μεταμορφώνει σε θέατρο. Οι ήρωες και οι ηρωίδες του τα έχουν καταφέρει σ’ ένα αλματωδώς αναπτυσσόμενο οικονομικό περιβάλλον. Κατόρθωσαν να ελιχτούν δεξιοτεχνικά και να προσαρμοστούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις του συστήματος. Είναι δικηγόροι, σύμβουλοι επιχειρήσεων, κοπέλες οικογενειών που άφησαν πίσω τους το στίγμα του εργάτη, του μετανάστη από τον Νότο, για να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι στη νέα τους πατρίδα, ή είναι απλώς συνηθισμένα μεσήλικα ζευγάρια της μεσαίας τάξης που εργάζονται σε κάποιο γραφείο. Οι ζωές τους κυλούν ομαλά και φαίνεται να έχουν αποδεχτεί τους κανόνες του παιχνιδιού, έως ότου οι ήρωες να καταρρεύσουν και να αποσυντεθούν επί σκηνής. Το θέατρο του Ντε Τόφφολι δεν είναι πρόζα, είναι η λυδία λίθος του μοντέρνου τρόπου ζωής του Μεγάλου Δουκάτου. Η επιμονή του στους κλασικούς μύθους και η επιδεξιότητά του στις μοντέρνες θεατρικές τεχνικές και φόρμες δημιουργούν επάλληλα επίπεδα νοημάτων. Τα έργα δεν είναι απλώς στιγμιότυπα ενός ιδιότυπου μικρόκοσμου. Είναι θέατρο που μιλά για τα ζητήματα της ταυτότητας, της συλλογικής και ατομικής μνήμης, της πολυπολιτισμικότητας, της επικοινωνίας, της εξουσίας και των σχέσεων των φύλων. Πειραματίζεται με τις τεχνικές της αφήγησης αναζητώντας τη φύση της ίδιας της τέχνης» Με φωτογραφίες του Νίκου Ζόμπολα

Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μελέτης φωτοτυπημένων αντιγράφων των φακέλων του φοιτητικού Συλλόγου και της Κοινότητας Χαϊδελβέργης, καθώς και του προσωπικού αρχείου του συγγραφέα που ήταν μέλος και των δύο οργανώσεων. Σκιαγραφείται έτσι μια ιστορική διαδρομή, διανθισμένη με προσωπικό βίωμα, δύο σημαντικών ενώσεων ελλήνων του εξωτερικού. Οι οργανώσεις αυτές λειτουργούσαν με βάση την αρχή της αυτονομίας του μαζικού χώρου, αρχή που για τους έλληνες της Γερμανίας ήταν γνωστή σαν «το μοντέλο της Χαϊδελβέργης». Οι οργανώσεις που εξετάζονται στη εργασία αυτή είχαν από την αρχή σκοπούς που δεν εμπεριείχαν την έννοια του πολιτικού. Με το πέρασμα του χρόνου όμως επικράτησε η άποψη στα μέλη, ότι οι ως άνω οργανώσεις είχαν, εκ των πραγμάτων, και έναν πολιτικό χαρακτήρα. Η έρευνα εντοπίζει τους διαφορετικούς τρόπους εσωτερικής λειτουργίας που επέλεγαν τα μέλη τους για τη συγκρότηση των πολιτικών τους αποφάσεων. Με δεδομένο ότι η πραγματική πολιτική δράση αποτελεί βίωμα των ανθρώπων, το περιεχόμενο του βιώματος για τη δράση συγκροτείται από τη συμμετοχή τους στις εσωτερικές διαδικασίες της οργάνωσης. Ένα παράδειγμα θέλει τις εσωτερικές διαδικασίες να στηρίζονται στην ελεύθερη συμμετοχή των μελών, τα οποία θα αποφασίζουν με δημοκρατικές διαδικασίες και με αυτονομία απέναντι στον καταναγκασμό των Αρχών. Στο ίδιο παράδειγμα ως βασικές αξίες που θα προσδιορίζουν και το περιεχόμενο της πολιτικής δράσης αναφέρονται: η αξία της αντίστασης ενάντια στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθώς και η αξία της ενίσχυσης της αξιοπρέπειας των μελών τους. Η έρευνα για τις Ελληνικές Ενώσεις στη Χαϊδελβέργη είναι και επίκαιρη, καθώς ακόμα και σήμερα γίνεται προσπάθεια να βρεθούν οι προσφορότεροι τρόποι για τη δημιουργία συλλογικοτήτων κοινωνικής δράσης με δημοκρατία και ελευθερία. Έτσι η παράθεση στοιχείων για τον τρόπο με τον οποίο έγιναν πράξη η δημοκρατική λειτουργία και η αυτονομία τόσο του Συλλόγου, όσο και της Κοινότητας ίσως μπορέσει να αναδείξει ένα παράδειγμα ελεύθερη

Λα Φερμόζα, η όμορφη, αποκαλεί ο λαός του Τολέδου, πρωτεύουσας της μεσαιωνικής Καστίλης, τη Ρακέλ, κόρη του Γιεχούντα Ιμπν Έσρα, του Εβραίου υπουργού Οικονομικών του βασιλιά. Σύντομα ο βασιλιάς, ο Αλφόνσος Η΄ της Καστίλης, απαιτεί να γίνει η νεαρή Εβραία ερωμένη του. Η Ρακέλ δέχεται να προσφερθεί για την προστασία των ομοδόξων της και της ειρήνης. Το πάθος του ιππότη βασιλιά και η υποταγή της καλλιεργημένης Εβραιοπούλας εξελίσσονται σύντομα σε μεγάλο αμοιβαίο έρωτα, κι αυτό προκαλεί την οργή της βασίλισσας Λεονόρ, αδερφής του Άγγλου βασιλιά Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, αλλά και της ισπανικής εκκλησίας. Ο πόλεμος με τους Άραβες, που κατέχουν τη Νότια Ισπανία, περιπλέκει τα πράγματα.

Το φιλοσοφικό έργο του Άρη Κουτούγκου κατανέμεται αδρομερώς σε δύο περιοχές: στη διερεύνηση της γνώσης και στη διερεύνηση της αξίας. Βασικό αφετηριακό σημείο από το οποίο αρχίζει να υφαίνεται ο ερευνητικός ιστός του υπήρξε η προβληματική που τον απασχολούσε αναφορικά με την αλλαγή των απλών πίστεων. Το ενδιαφέρον του εστιάστηκε σε αυτήν την προβληματική αμέσως μετά την κριτική κατάληξη και τα συμπεράσματα της διδακτορικής διατριβής του. Οι κατευθύνσεις των ερευνητικών ενδιαφερόντων και δημοσιεύσεων του αφορούσαν στη Φιλοσοφία της Επιστήμης, στην Αναλυτική Θεωρία της Γνώσης και στη Φιλοσοφία της Γλώσσας, στην Αναλυτική Ηθική Φιλοσοφία και Μετα-Ηθική, και στα επικοινωνιακά πρότυπα ερμηνείας μεταβολής πίστεων ή πεποιθήσεων (belief revision). Ωστόσο, σε μια όψιμη φάση της ακαδημαϊκής πορείας του ο Κουτούγκος πιάστηκε στο δίχτυ της ποίησης, επειδή ένιωσε πρωτόγνωρη πνευματική διέγερση, μετά από κάποια συμπτωματική ίσως γνωριμία μαζί της. Η γνωριμία του με την ποιητική γραφή σμιλεύτηκε και με ακαδημαϊκό τρόπο, εφόσον ως φοιτητής ξανακάθισε στα έδρανα για να παρακολουθήσει μαθήματα λογοτεχνίας και γλώσσας. Και ασφαλώς διάβασε πολλή ποίηση και Έλληνες ποιητές, τους οποίους εμιμείτο, ώσπου να βρει το ύφος και την πένα του, ώστε να ανασυντάξει ονειρικά τις μνήμες του νεαρότερου παρελθόντος που συμπλέκονται με τις εντυπώσεις του ώριμου παρόντος. Ο παρόν συλλογικός τόμος αφορά στα δύο σκέλη της πνευματικής δημιουργίας και προσφοράς του, δηλαδή στη Φιλοσοφία και στην Ποίηση, προσκαλώντας τον καλοπροαίρετο αναγνώστη σε διάλογο.

Αν το παραμύθι με τον συμβολικό του πλούτο ανάθρεψε –και ανατρέφει– γενεές παιδιών, ο μύθος εξέθρεψε λαούς και την ιστορία τους, φτάνοντας σε κορυφαίες στιγμές δημιουργίας μέσω της τέχνης. Ο Φρόυντ από νωρίς κατανόησε τη σημασία του συμβολισμού που εμπεριέχεται στο παραμύθι και τη σύνδεσή του με τον ανθρώπινο ψυχισμό και κουλτούρα. Έτσι, τόσο το παραμύθι, αλλά κυρίως οι αρχέγονοι μύθοι, χρησιμοποιήθηκαν ως φορείς πάνω στους οποίους αναπτύχθηκαν βασικά στοιχεία της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Με την πάροδο του χρόνου, μύθος και παραμύθι βρήκαν τη θέση τους στην ψυχαναλυτική διερεύνηση του φαντασιωσικού εσωτερικού κόσμου, όπως και στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών, ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων. Ο παρών τόμος προέρχεται από επιλεγμένες ανακοινώσεις που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της ΕΕΨΨΠΕ, το οποίο έγινε στην Αθήνα την Άνοιξη του 2018. Οι συγγραφείς του τόμου προσεγγίζουν τον μύθο και το παραμύθι τόσο από την πλευρά της κοινωνικής ανθρωπολογίας, όσο και μέσα από θεωρητικές και κλινικές ψυχαναλυτικές μελέτες. Μελετητές που εκκινούν από την Λαογραφία, την ιστορία, και την ψυχαναλυτική θεραπεία, σημαντικοί ο καθένας στον κλάδο του, με καθαρό και κατανοητό λόγο, προσεγγίζουν με ψυχαναλυτική ματιά το παραμύθι και το μύθο. Ο αναγνώστης προσκαλείται και εισάγεται στον «μαγικό κόσμο» τους, που είναι αυτός του συλλογικού και ατομικού ασυνείδητου.

Το βιβλίο αυτό προέκυψε από υλικό που ανευρέθη στο σπίτι του παππού του συγγραφέα, Κωσταντά Παναγή Μαλιαλή, στο χωριό Ανώγυρα της Κύπρου. Το πρώτο μέρος του βιβλίου διαπραγματεύεται τη σχέση της γραφής και του πόνου, της οδύνης και της ηδονής, μέσα από μια θεωρητική προβληματική, η οποία πηγάζει από την ψυχαναλυτική μεθοδολογία. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η οδύνη, ο πόνος, η απώλεια, τα ψυχικά κατάγματα, τα γυμνά συναισθήματα, η φωτιά του θυμού δια-γράφονται αφού γράφονται, μουσικοποιούνται και χορεύονται, στιχοποιούνται και ηχοποιούνται, με αποτέλεσμα το υποκείμενο να διαγράφει τον θάνατο, έστω και προσωρινά. Στο δεύτερο μέρος, ο συγγραφέας παρουσιάζει δύο ενδιαφέροντα κείμενα του παππού του, το ένα εθνογραφικό και το άλλο ποιητικό. Το μεν πρώτο περιγράφει την αγροτική ζωή και τους κοινωνικούς θεσμούς και έθιμα που επικρατούσαν στο χωριό του Ανώγυρα. Το δε δεύτερο, είναι ένα ενδιαφέρον ποίημα που έγραψε ο παππούς Κωσταντάς για ένα τραγικό περιστατικό που συνέβη στην οικογένεια του, και που, ποιητικώ τω λόγω, περιγράφει τη διαδικασία ενός κεντήματος, που ανατέθηκε ως εργασία στην γυναικαδελφή του Μαρία από κάποιον έμπορο. Μετά από δυόμισι χρόνια σκληρής εργασίας, η Μαρία παρέδωσε το εργόχειρο, αλλά ο έμπορος ακύρωσε τη συμφωνία, γεγονός που οδήγησε τη Μαρία σε κατάθλιψη, και τελικά «απέθανεν εκ λύπης». Όπως γράφουν οι προλογίζοντες το βιβλίο, Λεωνίδας Εμπειρίκος και Νίκος Σιγάλας:«Πρόκειται για ένα σημαντικό γλωσσικό μνημείο που βρίσκεται και πάλι στο χώρο μεταξύ γραπτού και προφορικού λόγου[…]. Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί ένα σύνθετο και πολύπλευρο εγχείρημα. Παρέχει πλούσιο υλικό στο μελετητή των ελληνικών διαλέκτων. Στον ιστορικό, στον μελετητή της αγροτικής κοινωνίας, στον ανθρωπολόγο και τον ψυχολόγο, πέραν πάντων όμως παρέχει υλικό στην φαντασία και την ποίηση. Στην ποιοτική ζωή, ως πάλη με τον πόνο και τον θάνατο ως αγάπη, θέληση για γνώση, στοργή και έρωτα για την ζωή».

Τα ηλεκτρονικά μέσα και ο κυβερνοχώρος έχουν γίνει μέρος του συνειδητού και του ασυνείδητου ελέγχου την πραγματικότητας, ενώ στην ουσία απομακρυνόμαστε από αυτή. Η λειτουργίας του διαδικτύου (Skype) στην αναλυτική συνεδρία θέτει μια πολύπλοκη παράμετρο. Σε αντίθεση με τις ελεγχόμενες παρα­μέτρους μιας ψυχαναλυτικής συνεδρίας, εδώ μπορεί να προκύψουν προβλήματα άγνωστης αιτιολογίας και αντιμετώπισης, ακόμα και στον καλύτερα εξοικειωμένο και εξοπλισμένο χρήστη.Γίνεται μια πρώτη διερεύνηση της διαμόρφωσης αυτού του νέου αναλυτικού περιβάλλοντος, με αναφορές στην επίδρασή του σε θεμελιώδεις παράγοντες της αναλυτικής συνεδρίας, όπως μεταβίβαση-αντιμεταβίβαση, αντιστάσεις, πλαίσιο, εξωλεκτική επικοινωνία, απουσία της φυσικής σωματικής παρουσίας, δεο­ντολογία. Με παράθεση κλινικού υλικού προσφέρονται παραδείγματα της θεραπευτικής διάδρασης στην μέσω διαδικτύου ψυχοθεραπευτική επικοινωνία.Ο στόχος δεν είναι το ανάθεμα ούτε η εξιδανίκευση, αλλά η επισήμανση του τι μπορεί ή δεν μπορεί να προσφέρει στην ψυχανάλυση η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και κάτω από ποιες συνθήκες.

Από το 1978 έως το 2005 ο Γιαν Φαμπρ δεν κοιμήθηκε πολύ. Ο καλλιτέχνης κατέγραψε τις άυπνες σκέψεις του, οι οποίες εκδίδονται σε αυτόν τον τόμο και αφορούν τα χρόνια 1978-1984. Ξεκινώντας από την Αμβέρσα και από την Ευρώπη στην Αμερική, στις σελίδες του νυχτολογίου καταγράφονται οι αμφιβολίες που συνοδεύουν την καλλιτεχνική δημιουργία, οι πρώτες εκθέσεις και παραστάσεις.Οι εγκαταστάσεις, τα σχέδια, τα γλυπτά, οι ταινίες και οι περφόρμανς του Γιαν Φαμπρ ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. Από την αρχή της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας ωθείται από την επιθυμία να μάθει, να δημιουργήσει, να προσπαθήσει. Στο Νυχτολόγιο περιγράφει αυτή την ανάγκη με τον δικό του τρόπο: ωμά, άφοβα και γοητευτικά. Το Νυχτολόγιο είναι ένα πραγματικό καλλιτεχνικό ημερολόγιο, που ρίχνει μοναδικό φως στον τρόπο με τον οποίο ο Φαμπρ ανακάλυψε τον εαυτό του.

Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται εφτά θεατρικοί μονόλογοι Χρειαζόμαστε ήρωες τώρα· Σίμον, ο Γκάνγκστερ της τέχνης· Τα ναρκωτικά με κράτησαν στη ζωή· Ο υπηρέτης της ομορφιάς· Ο αυτοκράτορας της ήττας· Ο βασιλιάς της λογοκλοπής· Είμ’ ένα λάθος και η συλλογή Απομεινάρια, τα κείμενα που έγραψε ο Φαμπρ για την περφόρμανς Όρος Όλυμπος. Για να εξυμνήσουμε το καλτ της τραγωδίας (μια 24ωρη παράσταση). Πρόκειται για κείμενα εντελώς αντιπροσωπευτικά του Γιαν Φαμπρ που είναι δύσκολο να ενταχθούν σε ένα συγκεκριμένο είδος. Είναι κείμενα που μπορεί σε πρώτη ματιά να φλερτάρουν με την ποίηση, βασίζονται ωστόσο στα τριάντα χρόνια εμπειρίας του καλλιτέχνη στο θέατρο.

44 ζωγραφικά μονοπλάνα που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως ζωγραφικά καρέ, ασπρόμαυρες ζωγραφικές συνθέσεις ή εικόνες που εκκρεμούν στη μέση μιας διήγησης με διαφορετικά σημεία εκκίνησης όπως ο κινηματογράφος, η ζωγραφική, η λογοτεχνία, η φωτογραφία και το κόμικς, είναι μια εν συντομία περιγραφή των έργων του Μίλτου Σκούρα.Πρόκειται για μια ενότητα ασπρόμαυρων ζωγραφικών συνθέσεων, που έχουν ως κοινό στοιχείο την αφηγηματική τους δομή και τον θεματικό χώρο της σκοτεινής πλευράς των σχέσεων, των λαχανιασμένων συναισθημάτων και του αδιέξοδου κοινωνικού περίγυρου. Κυρίως, όμως, αυτό που τις χαρακτηρίζει είναι το σασπένς, με την έννοια της εκκρεμότητας. Κάθε ένας από τους πίνακες εμπεριέχει μια εν δυνάμει ιστορία που εκκρεμεί να αποκαλυφθεί. Οι εικόνες συνοδεύονται από αποσπάσματα κειμένων γνωστών λογοτεχνών συνθέτοντας έτσι μια πιθανή αφηγηματική εκδοχή. Τα κείμενα αυτά, τα οποία δεν είναι πάντα τοποθετημένα με την ίδια σειρά που τα συναντάμε στο συγγραφικό έργο από το οποίο προέρχονται, είναι κείμενα των Jack London, George Simenon, Raymond Chandler, Jack Kerouac, Alejandro Bentivoglio, Michelangelo Antonioni, Julio Cortazar, Milan Kundera, Haruki Murakami, Paco Ignacio Taibo II, John Cheevern, Jim Tomson, Varely Larbaut, James Ellroy, Toni Morrison, John Cheever, John Fowles, Pascal Bruckner, Malcolm Lowry, George Pelecanos, F. Scott Fitzerald, William Rilley Burnet, Truman Capote, Jean-Patrick Mancette, Daphne Du Maurier, Marguerite Duras, Elmore Leonard, Alberto Granado, Anton Chekhov.

Στο εισαγωγικό κείμενο «Ο Γασπάρ τη Νύχτας», ο Μπερτράν αφηγείται πώς ήρθαν στην κατοχή του τα κείμενα που συνθέτουν το κυρίως μέρος του έργου που έχει για όνομα συγγραφέα Γασπάρ της Νύχτας και τίτλο Φαντασίες με τον τρόπο του Ρέμβρανδου και του Καλλότου. Μια σειρά σύντομων κειμένων αφηγούνται συμβάντα και μύθους ή περιγράφουν πρόσωπα και πράγματα της ζωής στην Ευρώπη του ύστερου Μεσαίωνα και του Μπαρόκ, στο Παρίσι και άλλα μέρη της βαθμιαία σχηματιζόμενης Γαλλίας, όπως το δουκάτο της Βουργουνδίας, ή σε περιοχές των Κάτω Χωρών.Βασιλιάδες και δούκες, επαίτες και αστοί, στρατιώτες και ληστές, πιοτήδες και καλόγεροι, λόγιοι και μάγοι, αγωγιάτες και πλύστρες, έμποροι και θεατρίνοι, ποιητές κι αλχημιστές, τουρλουπίνοι και λανσκενέδες, σαλαμάνδρες και νάνοι. Διαρκώς ανάμεσα σε φαντασία και στοχασμό, ιστορία και παραμύθι, δράμα και κωμωδία, δημόσιο και ιδιωτικό, πειθαρχία και παράβαση, νοσταλγία και ειρωνεία, τα αποσπασματικά αυτά κομμάτια αναπτύσσουν μια εντατική και πολύτροπη προσπάθεια να γίνει λογοτεχνία η ιστορία, δηλαδή λόγος η ιστορική μνήμη. Η μετάφραση, συλλογική δουλειά εργαστηρίου στο πλαίσιο μεταπτυχιακού προγράμματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απηχεί την ιδιορρυθμία της γραφής ενός τέτοιου εγχειρήματος. Οι σημειώσεις δίνουν ορισμένα χρήσιμα ιστορικά και γραμματολογικά στοιχεία. Το επίμετρο παρουσιάζει και συζητά τη λογοτεχνική λειτουργία, αλλά και τη μεταφραστική πρόκληση της γραφής του Μπερτράν. Ο αναγνώστης έχει να απολαύσει αφηγήματα αλλόκοτα και αδρές εικόνες – και να αναρωτηθεί για ιστορίες που ίσως κι αυτός θυμάται γασπαρινά.

Η εφηβεία, ως ένα αυτόνομο στάδιο και όχι απλό πέρασμα από την παιδική στην ενήλικη ζωή, είναι συνώνυμη της πρόκλησης και της αυτοθυσίας, της άκρατης εγωπάθειας και του αλτρουισμού. Τα όρια δοκιμάζονται, η φαντασία και οι φαντασιώσεις καλπάζουν, οι ψυχικές μετακινήσεις εντείνονται. Όλα όσα συμβαίνουν είναι καινούργια όμως πάντα κάτι θυμίζουν. Οι πολλαπλές ραγδαίες σωματικές και ψυχικές αλλαγές που προκαλεί η έλευση της ήβης, με κυρίαρχες την ανάδυση των ενορμήσεων και τις αλλαγές της εικόνας του σώματος, κινητοποιούν αντίστοιχης έντασης προσαρμοστικούς μηχανισμούς (όπως παλινδρόμηση, ενίσχυση ναρκισσισμού) αλλά και αρχαϊκούς μηχανισμούς άμυνας. Κάποιοι από αυτούς τους μηχανισμούς λειτουργούν σε επίπεδα έντασης και έκτασης τέτοια, που κάνουν δυσδιάκριτα τα όρια φυσιολογικού και παθολογικού. Έτσι, εμφανίζονται φαινόμενα τα οποία ενώ λογίζονται ψυχωτικής τάξης, στον έφηβο -σε αντίθεση με τον ενήλικο- δεν εγκαθιδρύουν απαραίτητα ψυχοπαθολογία, πόσο μάλλον ψύχωση. Αυτό που παλαιότερα αποκαλούσαν «φυσιολογική τρέλα» συχνά αφορά την ενίσχυση αναπτυξιακών ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών, τα οποία έχουν ιδιαίτερα γνωρίσματα και έκφραση. Η βαθύτερη κατανόηση των φαινομένων αυτών και η αξιολόγηση τους με την ταυτόχρονη συνεκτίμηση (σε ένα ψυχοκοινωνικό αναπτυξιακό περιβάλλον, όπως και η προσωπική ιστορία) των εσωτερικών και εξωτερικών υποκειμενικών εμπειριών, θα οδηγήσει στην επιλογή των αναγκαίων θεραπευτικών παρεμβάσεων. Η εξέλιξη της ψυχαναλυτικής σκέψης τόσο στη μελέτη της ανάπτυξης όσο και των ναρκισσιστικών παθολογιών, συνετέλεσε στην πληρέστερη κατανόηση και διαμόρφωση της θεραπευτικής τους αντιμετώπισης.